سعیده روستا - کارشناسی ارشد تاریخ ایران و باستان، دانشگاه زاهدان
اسحاق فلاحی - کارشناسی ارشد سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه هرمزگان

یکی از ابزارهای موثر در نشر و گسترش یک رویداد، تبلیغات است؛ وجود عناصری که سازنده است میتواند در تاثیرگذاری یک تبلیغ بسیار کارساز باشد. تبلیغات منحصر به دنیای امروز نیست بلکه این جریان به دورانهای کهن تعلق دارد، یکی از جریانهای مهمی که در گذشته تحت تاثیر تبلیغ توانست جایگاه خود را پیدا کند، دین و آیین بوده است، یکی از آیینهای کهن، آیین مانی بوده است که به وسیله تبلیغات گسترده به وسیله موسس آن (مانی) و پیروانش، توانست رشد بی شائبه ای را طی کند. دین مانی از ادیان ایران باستان بوده که بر پایه اندیشه های گنوسی شکل گرفته است. این دین در دوره حکومت ساسانیان به ظهور رسید و رشد کرد. دین مانوی از بستری برخاست که علاوه بر پیش زمینه گنوسی آن، از فرهنگهای ایران و یونان باستان متاثر بوده و بعدها مانی آن را با آموزه هایی که از آیین های هند و بودایی آموخته بود پربارتر کرد. با ظهور مانی در قرن سوم میلادی و همزمان با تشکیل دولت ساسانی، دینی جدید توسط این پیامبر ایران باستان تبلیغ شد که اصول آن تلفیقی از تعالیم آیین های زردشتی، زروانی، مغتسله، مسیحیت و یهود بود. این دین در زمانی شروع به تبلیغ نمود که روحانیت تازه به قدرت رسیده زردشتی سعی داشتند با حمایت شاهان ساسانی اقدام به احیاء و رسمیت بخشیدن به آیین زردشت نمایند. حمایت شاهان نخسین ساسانی از آیین ماتویت مانع و سدی در جهت تحقق این هدف روحانیت زردشتی بود. آنچه در این پژوهش بدان پرداخته خواهد شد، بررسی راه های تبلیغاتی در نشر و گسترش دین مانی توسط مانی و مبلغان این دین است که به چه ابزارهاییهای در این راه متوسل می شده اند.

مانی، مانویت، تبلیغ، هنرهای تجسمی، ادبیات