جهانفر دانشیان - استاد موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
مهرزاد احمدی - استادیار موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

دراین تحقیق به بررسی تحمل به خشکی لاینهای پیشرفته سویا پرداخته شده است.در این تحقیق۱۴لاین برتر سویا که درآزمایشات مقدماتی ارزیابی عملکرد سویا درمناطق مختلف برتر بوده اند بهمراه دورقم صبا وکوثردردو آزمایش جداگانه درقالب طرح بلوکهای کامل تصادفی درسه تکرار دردو سال زراعی ۹۵-۱۳۹۴درکرج ارزیابی شدند.هردوآزمایش تازمان استقرار گیاهچه وظهورمرحله V۴-V۵که مصادف باتوسعه کامل چهارمین تاپنجمین برگ اصلی بود،مشابه یکدیگر آبیاری شدندوپس ازآن آزمایش اول بهصورت هفتگی ودوم بهصورت یک هفته درمیان( بهترتیب ۵۰-۵۵و۱۰۰-۱۲۰میلیمتر تبخیر ازتشتک تبخیر کلاسA)آبیاری شدند.برای ارزیابی پاسخ به تنش ازشاخصهای مختلف تحمل و حساسیت استفاده شد.بااستفاده ازتجزیه به مولفه های اصلی شاخصها گروه بندی شدندو بااستفاده از بای پلات،ژنوتیپها گروه بندی شدند.همچنین بااستفاده ازشاخص تلفیقیSIIG نیز گروه بندی انجام شدوگروه بندی ژنوتیپها در مقایسه با شاخص فرناندز بررسی شد.نتایج مقایسه میانگین نشان دادکه سه لاینColumbusxKrasnodar ۷۷۸(L.۴۵)،(L.۴۴) CrafordxLan وWilliamsxKatool(L.۳) درصفات تعداد غلاف درگیاه،تعداد دانه درغلاف و وزن هزاردانه و عملکرددانه بیشترین مقدار را داشته و از هردو رقم شاهد حساس ومتحمل برتر بوده اند.نمودار بای پلات نشان دادکه لاینها WilliamsxKatool( L.۳)،NemahaxSavoy(L.۳)و ColumbusxKrasnodar ۷۷۸(L.۴۵)وارقام صبا وکوثر درمجاورت بردارهای مربوط به شاخصهای مهم مقاومت به خشکی قرار گرفتند.لاین WilliamsxKatool( L.۳)وCrafordxLan(L.۴۴)به بردار مربوط به عملکرد در شرایط تنش تمایل داشتندو این بیانگر این است که مقادیر بالا برای شاخص تحمل خشکی دراین لاینها بیشتر به علت عملکرد بالای آن دشرایط بدون تنش بوده است.براساس شاخصSIIG، لاینWilliamsxKatool(L.۳)متحملترین لاین به تنش خشکی بود.نتایج نشان دادکه در هرچهار روش جمع رتبه بندی،تجزیه به مولفه های اصلی وشاخصSIIG،نمودارفرناندز،لاینهایWilliamsxKatool(L.۳) CrafordxLan(L.۴۴)و ColumbusxKrasnodar ۷۷۸ (L.۴۵) متحملترین ولاینهایWilliamsxKatool(L.۸)،RVBxKatool(L.۱۳)حساسترین لاینها به تنش خشکی بودند.بنابراین استفادهاز رتبه بندی به جهت پیچیدگی کمتر میتواند درانتخاب ژنوتیپهای متحمل موثر باشد.

شاخص های تحمل, تنش به خشکی, عملکرد دانه, لاین پیشرفته, سویا