فاطمه نوری - Assistant Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Payame Noor University, Iran.(Corresponding Author)

زمینه و هدف: تاریخ­ بیهقی مهم­ترین اثر خواجه­ ابوالفضل­ محمد­بن­ حسین بیهقی (۳۸۵ -۴۷۰ ه.ق) دبیر فاضل و مشهور دربار غزنویان است که در شرح تاریخ ­آل­سبکتگین از آغاز دولت آن خاندان تا اوایل سلطنت سلطان ابراهیم­ بن­ مسعود نوشته ­شده ­است. این دانشمند با نقل حوادث تاریخی واقعی، ادبی و اجتماعی زمان خود، آموزه­های عمیقی درباره علت­یابی انحرافات اجتماعی و چرایی وقوع بزه و شیوه­ های مقابله با بزهکاران را بیان نموده که از رهگذر مطالعه آن­ها می­ توان به نظریه­ ها و اندیشه­ های نوین جرم­شناسی و سیاست­ جنایی دست­ یافت. مواد و روش ها: روش تحقیق در این مقاله تحلیل محتوا بوده است. ملاحظات اخلاقی: تمام اصول اخلاقی در نگارش این مقاله رعایت شده است. یافته ها و نتیجه گیری: بیهقی در اثر ارزنده خود در ورای روایت ماجرای به ­دار ­آویختن ­حسنک ­وزیر که ناشی از انتقام، فتنه انگیزی و اتهامات بد­ دینی است؛ به تشریح فضای کیفری حاکم بر جامعه آن زمان پرداخته و افق­های گوناگونی از مفاهیم را با هدف تبیین ساختار مشخصی از سیاست جنایی زمانه را مستندگونه عرضه می­ کند. بیشتر بیان این واقعیت است که نبود پایگاه اجتماعی و فرایند برچسب­ زنی و ساختار معیوب سیاست جنایی در جرم­ انگاری و کیفرگذاری موثر بوده است و این مساله باعث شکل­ گیری این باور می­گردد که رویکرد جرم­ شناسی و سیاست جنایی به جرم خوانش تاریخی نیز دارد. این بررسی نشان­ می­دهد که در این ماجرای تاریخی بر جلوه­ هایی از جرم­شناسی واکنش­ اجتماعی و نیز به کار­گیری سیاست­ جنایی ریسک­ مدار، تفریدزدا، عوام­گرا و سزاگرا تاکید شده­ است.

Gaznavids, Beihaghi History, Minister Hasanak, Criminology of Social Reaction, Ciminal Policy., غزنویان, تاریخ بیهقی, حسنک وزیر, جرم شناسی واکنش اجتماعی, سیاست جنایی.