عدالت، مناط استنباط و کاربست آن در صدور آرای قضایی
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: دوفصلنامه مطالعات تطبیقی فقه و اصول مذاهب، دوره: 5، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_MFU-5-2_001
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 346
نویسندگان
دانشیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی گروه حقوق خصوصی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
استادیار، گروه معارف، دانشکده افسری وتربیت پاسدار امام حسین(ع)، دانشگاه امام حسین(ع)، تهران، ایران.
دانشجوی دکترا، گروه حقوق خصوصی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
چکیده
قضاوت در نظام حقوقی شیعه به اجرای قواعد یا گزاره های حقوق محدود نیست، بلکه قاضی که همان مجتهد است، خود در فرایند کشف و استنباط قواعد، نقش مبنایی و مستقل دارد. اما در حقوق ایران و با توجه به اینکه قضات حائز رتبه اجتهاد نیستند، مهم ترین و بنیادیترین پرسش، تحلیل نقش و جایگاه قاضی در تفسیر و استنباط حکم می باشد. در نظام حقوقی مبتنی بر اراده دولت (حقوق سنتی)، وظیفه قاضی صرفا تطبیق احکام از پیش تعیین شده بر مسائل مورد اختلاف است؛ اما در نظام حقوقی مبتنی بر عقلانیت فطری (حقوق مدرن)، قاضی میتواند بر مبنای عقل، به تفسیر احکام بپردازد. امروزه تحول پارادیمی لازمهی عدالت قضایی بوده و آن گذار از حقوق سنتی به حقوق مدرن است. در این نوشتار برای اجرای تحول پارادیمی و با تاکید بر نقش قاضی در تفسیر احکام مبنای تطبیق، با تحقیق در مورد عدالت و جایگاه آن در استنباط احکام، عدالت فراتر از یک قاعده فقهی یا قید احکام یا فلسفه و حکمت احکام، بهعنوان مقصد شریعت و آپایرون حقوقی معرفی نموده تا قاضی با الهام از اصول حقوقی و با استفاده از عقل و ملاکات احکام از ظاهر قانون فراتر رفته و بهویژه در موارد فقدان، سکوت یا ابهام یا نقص قوانین عدالت را مناط استنباط حکم قرار داده و در نتیجه حکمی عادلانه صادر نماید.کلیدواژه ها
عدالت, انصاف, استنباط حکم, مقصد شریعت, تحول پارادیمیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.