بازتاب داستان قرآنی یوسف (ع) در خمسه حکیم نظامی گنجوی

  • سال انتشار: 1401
  • محل انتشار: ششمین همایش بین المللی زبان و ادبیات فارسی
  • کد COI اختصاصی: ADABICONF06_032
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 608
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

رحیم سلامت آذر

دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی ، دانشکده علوم انسانی ، دانشگاه محقق اردبیلی

سویل امانی

کارشناس ارشد، دبیر آموزش و پرورش ناحیه ۲ اردبیل

چکیده

سوره یوسف یکی از پر رمز و رازترین سورههای قرآن است که به علت اثر مهمی که در تکمیل نفس و تعلیم و تربیت انسان برعهده دارد خداوند آن را »احسن القصص « نامیده است . کمتر سخنوری است که در سرودههای خود نامی از یوسف نیاورده باشد زیرا آنچه که مربوط به حوادث و سرگرمی های زندگی است از عشق و سیاست ، راستی و دروغگویی ، محبت و حسادت و جز آن غالبا در طی این داستان بیان شده است . نظامی از جمله شاعرانی است که در اشعار خود از این داستان الهام گرفته و به وجوه گوناگون این داستان از قبیل : دلدادگی زلیخا به یوسف ، ح سن یوسف ، بوی پیراهن یوسف ، به چاه افتادن یوسف ، نجات یوسف از چاه، حسادت برادران ، گرگ و پیرهن ندریده، خواب یوسف و ... اشاره کرده است . وی در پنج گنج یا خمسه ۴۳ بار آشکارا و بوضوح از یوسف (ع)، عناصر و شخصیت های مربوط به حکایت یوسف نام برده و بخش هایی از داستان او را بازگو کرده است . نظامی در شکایت از حسودان و منکران زمانه از حقد و عداوت و حسادت برادران یوسف نام می برد و در جای دیگر از افرادی که گرگهایی در لباس یوسف هستند انتقاد می کند، همچنین در جای دیگر شاعران پیر را که استعداد و جوانی نظامی را برنمی تابند و در پی دسیسه برای او هستند گرگان پیر خطاب می کند. و در بیتی جدا شدن روح انسانی از عالم معنا را افتادن یوسف در چاه تعبیر می کند. نظامی از تعابیر دیگری مانند یوسف و پیراهن ، گم شدن یوسف ، یوسف مصریان، یوسف رو، یوسف رخ، یوسف هفت بزم، یوسف نارنج در دست ، مصر زلیخاپناه، ماه یوسف ، یوسف دلوی ، مصر الهی ، یوسف چاهی نیز در اشعارخود بهره جسته است .

کلیدواژه ها

قرآن، حضرت یوسف (ع)، حضرت یعقوب (ع)، نظامی گنجوی ، خمسه .

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.