علی اکبر ایمانی - کارشناسی ارشد شیمی و فناوری اسانس، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی ترکیبات فرار و بررسی اثرات ضداکسیدان، ضد میکروب و ضد سرطانی گیاه خارخسک بیابانی بود. مواد و روش ها: در این پژوهش گیاه خارخسک بیابانی که گیاهی علفی یک ساله، دارای انشعاب های متعدد، خوابیده روی سطح زمین، دارای ساقه هایی با کرک های موئی نرم است، مورد بررسی قرار گرفته است. محدوده انتشار جغرافیائی این گیاه در گستره ماسه زارهای ریگ بلند بیابان های آران و بیدگل می باشد. خواص زیستی ازجمله سنجش فعالیت مهار رادیکال آزاد، بررسی میزان کل ترکیبات فنلی، میزان خواص ضد میکروبی و همچنین میزان خواص سمیت سلولی آن بررسی شد. از آنجا که عصاره تام گیاه در تست سمیت سلولی میگوی آب شور میزان مهار بالایی از خود نشان داد (نزدیک به ۷۰ میکروگرم بر لیتر)، به منظور دستیابی به اجزای موثر، استخراج با حلال به کمک قیف دکانتور در دستور کار قرار گرفت. سه جزء به دست آمده هگزانی، اتیل استاتی و آبی به طور جداگانه بررسی شد. همچنین با استفاده از ستون کروماتوگرافی پلی استایرن دی ونیل بنزن، به جداسازی جزء موثر که توانایی مهار بالاتری داشته باشد، اقدام گردید. از میان اجزای موثر جز اتیل استاتی دارای قدرت مهار نسبتا بالایی بود که به کمک دستگاه Hplc شناسای اجزای موثر آن صورت گرفت. یافته ها: مقایسه قدرت ضد میکروبی گیاه خارخاسک بیابانی با آنتی بیوتیک ها، نشان داد که این گیاه دارای خاصیت آنتی میکروبیال خوبی است. همچنین با در نظر گرفتن اینکه LC۵۰ برابر با ۷۰ میکروگرم بر میلی لیتر تعیین شد. این مقدار نشان دهنده قدرت سمیت سلولی خوب از گیاه خارخاسک بیابانی است.

گیاه خارخسک بیابانی, سمیت سلولی, میگوی آب شور, اتیل استات, کروماتوگرافی, پلی استایرن دی ونیل بنزن, سرطان