غلامرضا مختاری اصل - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
فرزاد زربخش - گروه معماری، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.
زهرا نصرتی - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

محیط های شهری افراد را تحت تاثیر خود قرار می دهند و زندگی افراد در محیط های شهری تعریف و شکل می گردد. و همچنین نقش مهمی در رفع نیازهای آنها ایفا می کند .لذا به منظور پویایی بیشتر محیط های شهری و برای برآورده ساختن نیازهای مردم، باید به رفتارهای شکل دهنده این فضاها توجه کرد یکی از معانی مهم و موثر در ارتباط انسان و محیط که مورد توجه طراحان بوده است، حس تعلق به مکان می باشد. حس مکان، عاملی است که در شکل گیری هویت انسان تاثیر به سزایی دارد، انسان با شناخت مکان میتواند به شناخت خود نایل شود. حس مکان زمینه ساز بسیاری از روحیات و ویژگی های فردی و اجتماعی همچون کاهش اضطراب،شادمانی، امنیت و دستیابی به عزت نفس و روحیه جمعی و تعاملی و غیره در افراد جامعه خواهد بود. حس مکان به معنای ادراک ذهنی مردم از محیط و احساسات کم و بیش آگاهانه آنها از محیط خود است که شخص را در ارتباطی درونی با محیط قرار می دهد .این حس عاملی است که موجب تبدیل یک فضا به مکانی با خصوصیات حسی و رفتاری ویژه برای افراد خاص می گردد .از آنجایی که کارایی و کاربرد اغلب محیط های شهری، در نتیجه عدم انطباق نیازهای استفاده کنندگان و همچنین محیط های متناسب با قلمروهای رفتاری، در سطح کیفی پایینی می باشد،لذا لزوم توجه به برنامه ریزی های اصولی و مبتنی بر رفتار کاربران و استفاده کنندگان فضاهای محیط شهری ، ضروری می باشد. بنابراین با هدف شناسایی این حس در ایجاد محیط های شهری با کیفیت، به معرفی ابعاد مختلف حس مکان و عوامل آن پرداخته شده است. بدین منظور،این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی به بررسی ادبیات موضوع پرداخته می شود و بدنبال شناسایی عوامل و فاکتورهای تاثیرگذار در ایجاد حس مکان در طراحی محیط های شهری می باشد و نهایتا راهکارها و الگوهای آن را پیشنهاد میدهد.

جامعه شهری ، انسان ، طراحی شهری ، حس مکان ، دلبستگی به مکان