حبیب شاه حسینی - استادیار، گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی ، تبریز، ایران
یاسمن سادات مستطاب - دانشجوی دکترا، گروه معماری منظر، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی ، تبریز، ایران

در زمینه مباحث طراحی و فرایند انجام آن در رشته معماری پژوهش های بسیاری انجام پذیرفته که محققان در آنها به دنبال تبیین الگویی سیستماتیک از طراحی بودهاند؛ اما بسیاری از وجوه سیستمی در ای ن الگوها مغفول مانده و الگوها دچار جزء گرایی شدهاند. با عنایت به اهمیت فرآیند طراحی و برابری آن با محصول طراحی در سالهای اخیر، مقاله حاضر با بهرهگیری از روش مروری - تحلیلی به بررسی یافته های مطالعات یک دهه اخیر محققان ایرانی پیرامون موضوع فرایند طراحی معماری پرداخته است . هدف از انجام این پژوهش بررسی الگوها و مدلهای مطرح در سالهای اخیر و آسیب شناسی آنها به منظور دستیابی به مدل مطلوب در راستای رفع نواقص موجود در این الگوهاست . بررسی ها نشان می دهد که اکثر مطالعات پیشین حول محور محتوا و شیوه های طراحی انجامگرفته است که با تاکید بر نقطه آغازین فرایند طراحی و مرحله ایده پردازی به شناسایی عوامل موثر بر آن پرداخته اند. عواملی چون »خاطره و خیال« و »استعاره و قیاس« و »دستور زبان اشکال«؛ اما در هیچ کدام از این مطالعات به نحوه ارائه و خروجی محصول توجه چندانی نشده است . ازاین رو پیشنهاد می گردد ارائه ماکت و تصاویر حجمی به عنوان آخرین مرحله از فرایند طراحی بیش ازپیش موردتوجه معماران و طراحان قرار گیرد.

فرایند طراحی ، ایده پردازی ، خیال، قیاس، استعاره