الگوهای گردشی تراز دریا و ارتباط آ ن ها با رودخانه های جوی تاثیرگذار بر بارش های شدید ایران
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: جغرافیا و توسعه ناحیه ای، دوره: 20، شماره: 4
- کد COI اختصاصی: JR_JGRD-20-4_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 120
نویسندگان
دانشجوی دکتری آب و هواشناسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
دانشیار آب و هواشناسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
دانشیار آب و هواشناسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
چکیده
پژوهش حاضر با هدف شناسایی الگوهای موثر گردشی تراز دریا در تشکیل رودخانه های جوی انجام شد که رطوبت پهنههای آبی بزرگ را به مناطق دوردست در خشکیها می رسانند و باعث بارش های شدید در ایران نیز می شوند. بارش های شدید ایران براساس صدک نودم، از ژوئن ۱۹۸۸ تا می ۲۰۱۸ استخراج شدند و ۹۴۰ روز رخداد رودخانههای جوی توسط شار رطوبت مستخرج از مولفه های رطوبت ویژه، باد مداری و نصف النهاری شناسایی شدند. دادههای فشار تراز دریا در روزهای مذکور در ماتریسی به ابعاد ۹۴۰ در ۸۹۹۱ (۸۹۹۱ یاخته در ۹۴۰ روز) با آرایه S، به روش چرخش واریماکس تحلیل مولفه های اصلی شد و ۱۳ مولفه اصلی به دست آمد. این ۱۳ مولفه، ورودیهای تحلیل خوشهای سلسله مراتبی وارد قرار گرفتند که درنهایت، ۱۰ تیپ گردشی هوا در قالب ۵ تیپ اصلی مشخص شد. تیپها براساس وضعیت فشار غالبشان به تیپهای کم فشارهای جنوبی و پرفشارهای شمالی (A)، پرفشار قوی آزور و کم فشار اسکاندیناوی (B)، کم فشارهای ایسلند و اسکاندیناوی و پرفشارهای سیبری و غربی (C)، کم فشار قوی شمالی و پرفشارهای قوی شرقی و غربی (D) و تیپ پرفشار قوی سیبری-کم فشار قوی سودانی (E) نام گذاری شدند. نتایج نشان داد، رودخانههای جوی موثر بر بارش های شدید ایران عمدتا در فصل سرد و به ویژه در ماه مارس به بیشینه فراوانی خود میرسند. از نظر توزیع مکانی نیز دامنههای غربی زاگرس به ویژه جنوب غرب کشور تحت تاثیر این پدیده اند. رودخانههای جوی عمدتا در تیپهای A۱، A۲، A۳، C۲، E۱ و E۲ با ۵۰ درصد رخدادها، تحت تاثیر کم فشار سودانی قوی و نسبتا قوی و در تیپهای دیگر نیز با قدرت کمتر، رطوبت منابع آبی بزرگ را به ایران می رسانند و باعث بارش های شدید می شوند. از طرف دیگر، حضور پرفشار سیبری و تبت در بیشتر تیپها مشاهده میشود که در برخی تیپها تا ایران گسترش داشته است. پرفشارهای غربی نیز در تیپ های B۱، C۱، D۱ و D۲ تاثیرشان را بر ایران نشان می دهند. همچنین تاثیر کم فشارهای جنوبی ازجمله سودانی و همگرایی دریای سرخ که عمدتا از روی دریای سرخ و خلیج فارس تقویت می شوند و به سوی ایران می آیند، مشهود است. به طورکلی، وجود پرفشارهای شرقی و غربی و گسترش آ ن ها در عرضهای میانی و کم فشارهای قوی در عرضهای بالایی به همراه کم فشارهای ضعیف تا قوی در عرضهای پایینی منطقه موردمطالعه، در تمامی تیپهای گردشی، نشانگر نقش برجستهتر دو منشا رطوبت اطلس شمالی و بخش شمالی اقیانوس هند بود که باعث تامین و تقویت رطوبت رودخانه های جوی شدند.کلیدواژه ها
تیپ ها و الگوهای گردشی تراز دریا, رودخانههای جوی, بارش های شدید, تحلیل خوشهای, ایراناطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.