ابراهیم رحیمی - کارشناسی ارشد سازه های آبی دانشگاه شهید باهنر کرمان
تورج هنر - استادیار بخش آبیاری دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز

سرریزهای استوانه ای ( Cylindrical weirs ) و تاج دایره ای ( circular Crested Weirs) از نقطه نظر مسائل اقتصادی، طراحی آسان، ضریب دبی بالا، قابلیت بررسی جریان در سدهای لاستیکی، کاربرد در ساختمان تخلیه آب و کنترل سطح آب در کانالها نقش حائز اهمیتی در مهندسی هیدرولیک دارند. در این پژوهش تاثیر پارامترهای هندسی بر خصوصیات هیدرولیکی نظیر ضریب دبی، افت انرژی و عمق آب روی تاج بر روی 64 مدل و در 5 گروه در آزمایشگاه هیدرولیک دانشگاه شیراز مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. در این تحقیق ضریب دبی سرریزهایی با اشکال مختلف نظیر نیم استوانه ی، نیم استوانه ای با ارتفاع 2/3 R، نیم استوانه ای با ارتفاع 2/3 R بررسی و مقایسه گردید که سرریز نیم استوانه ای بیشترین ضریب دبی را دارا بود. نتایج آزمایش ها نشان داد با افزایش بار آبی ضریب دبی همه سرریزها ضمن افزایش به هم نزدیک می شد، همچنین با افزایش محیط سرریز ضریب دبی با شیب بسیار کمی افزایش می یابد. افت انرژی در مقاطع مختلف با افزایش بار نسبی کاهش می یابد. همچنین تغییرات محیط بر تغییرات افت انرژی بدون تاثیر بود. عمق روی تاج در سرریزهای نیم استوانه ای با ارتفاع R، R2/3 و R1/2 برابر 0/7 بار کل و در سرریزهای ربع استوانه ای با ارتفاع R و R2/3 برابر 0/8 بار کل از سطح تاج تعیین گردید. همچنین تغییرات ارتفاع در همه سرریزها بر عمق آب روی تاج، ضریب دبی و تغییرات افت انرژی بدون تاثیر می باشد.

سرریز نیم استوانه ای ، سرریز ربع استوانه ای ، ضریب دبی ، افت انرژی