حامد علی پور - دانش آموخته دکتری گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد
مهدی جلالی - دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد
شهلا شریفی - دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد

این نوشتار با رویکرد زبان شناسی شناختی و به روش توصیفی تحلیلی، اقسام سه گانه استعاره های مفهومی در سوره یوسف را تحلیل و بررسی می کند. نخست، ماهیت استعاره مفهومی و انواع آن، معرفی و تبیین و سپس مفاهیم به کاررفته در سوره یوسف در قالب استعاره های ساختاری، جهتی و هستی شناختی بررسی و تحلیل می شود. نتایج نشان می دهد که در سوره یوسف مفهوم زندگی در ساختار سفر و تجارت، زمان در قالب مکان و شیء متحرک و دانستن در قالب دیدن، مفهوم سازی و ارائه شده است (استعاره های ساختاری). افزون بر این در این سوره مفاهیم قدرت، برتری، فضل، مقام و مرتبه معنوی بر اساس نظریه مذکور مفهوم سازی شده و در حوزه استعاره های هستی شناختی، مفاهیم عهد و پیمان، نیرنگ، حقیقت، بوی یوسف و گمراهی، ماهیت جسمانی یافته و در قالب اشیا برای شنونده مجسم شده است و مفاهیمی؛ ازجمله نفس، آسیب ها و مشکلات، نصرت الهی، عذاب و قیامت بر اساس خصوصیات جانداران مفهوم سازی شده است تا شنونده بر اساس شناختی که از اوصاف جانداران دارد، آن ها را درک کند.