تبیین تفسیرهای گوناگون از قاعده «المتفرقات فی وعاء الزمان، مجتمعات فی وعاء الدهر»
محل انتشار: دو فصلنامه تاملات فلسفی، دوره: 12، شماره: 29
سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 138
فایل این مقاله در 32 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_PHM-12-29_001
تاریخ نمایه سازی: 28 فروردین 1402
چکیده مقاله:
قاعده «المتفرقات فی وعاء الزمان، مجتمعات فی وعاء الدهر» یکی از قاعده های پرکاربرد در مباحث فلسفه اسلامی است که در نظام فکری اندیشمندانی چون میرداماد، نقشی اساسی ایفا می نماید. این قاعده تفسیرهای گوناگونی دارد که تاکنون به گونه ای فراگیر درکنار یکدیگر بیان نشده و زمینه برخی مغالطه ها را فراهم نموده است. برای پرهیز از مغالطه های یادشده، پژوهش پیش رو با روش تحلیلی- توصیفی، نخستین بار تفسیرهای گوناگون قاعده، وجوه اشتراک و امتیاز، و برخی کاربردهای آنها را درکنارهم تبیین می نماید. دامنه کاربست این تفاسیر از حوزه الهیات بالمعنی الاخص تا مباحث فلسفه زمان معاصر امتداد دارد.گوناگونی تفسیرهای یادشده نتیجه اختلاف در سه مولفه مهم است: ۱. واژه دهر معانی سه گانه ای دارد که با یکدیگر تنها اشتراک لفظی دارند. ۲. آن چه در دهر حاضر می شود می تواند شخص موجود زمانی، حیثیتی از حیثیات او یا وجود برتر او باشد. ۳. ثبات عالم زمان، تنها از افق دید موجودهای ثابت (نازمان مند) تحقق می یابد یا این ثبات وابستگیی به فاعل شناسا ندارد. برپایه مولفه های یادشده، در مجموع، چهار تفسیر از قاعده سامان یافته که عبارتند از: ۱. موجودهای پراکنده در ظرف زمان، در ظرف دهر به وجود برتر خویش، مجتمع با یکدیگرند. ۲. موجودهای پراکنده زمانی همگی در ظرف موجودهای دهری تحقق می یابند. ۳. موجودهای متفرق زمانی از جهت ثباتی برخوردارند و از این جهت با موجودهای ثابت مرتبط هستند. ۴. شیء متحرک، نسبت به عالم زمان متحرک و نسبت به مبادی عالیه ثابت است.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
محمد صادق کاویانی
دانشجوی دکتری فلسفه فیزیک ، دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
روح الله سوری
استادیار فلسفه دانشگاه خوارزمی
حمید پارسانیا
دانشیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
حبیب الله رزمی
استاد فیزیک دانشگاه قم
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :