سیدجعفر سیداخلاقی - مربی پژوهشی، بخش تحقیقات بیابان، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
ناصر انصاری - مربی بازنشسته، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
سعید یوسف کلافی - مربی پژوهشی، بخش تحقیقات بیابان، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

اگرچه عوامل موثر بر تخریب منابع طبیعی کم و بیش شناسایی و معرفی شده­اند، اما این عوامل از منظر اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی، کمتر مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است. بنابراین به نظر می­رسد که قبل از هر اقدامی باید تخریب منابع طبیعی متوقف شود و برنامه­ای برای قطع تخریب منابع طبیعی تنظیم در سطح «قطع تخریب منابع طبیعی» شود. در این پژوهش با استفاده از شیوه­های اسنادی پیمایشی و کار ستادی با استفاده از ابزارهای مشاهده، مصاحبه و تکمیل پرسشنامه در استان اردبیل نتایج بدست آمده مورد بحث و نتیجه­گیری قرار گرفته است. در سطح کل استان تعداد ۱۰ منطقه نمونه با مساحتی معادل ۱۲۲۰۲۰ هکتار (حدود ۱۰ درصد عرصه­های منابع طبیعی استان) متشکل از ۶۸ سکونتگاه روستایی و عشایری و ۲۷۳ خانوار نمونه تعیین و انتخاب گردید. نتایج نشان داد که در مجموع ۱۹ عامل اصلی در قالب سه گروه عوامل مربوط به دام و دامداری، عوامل مربوط به قطع و برداشت و عوامل مربوط به تغییرکاربری و طرحها در تخریب منابع طبیعی استان موثر بوده­اند. از جمع­بندی نظرات بهره برداران و کارشناسان مشخص شد که گروه عوامل دام و دامداری ۹/۴۵ درصد، گروه قطع و برداشت ۶/۲۰ درصد و گروه تغییرکاربریها و طرحها ۵/۳۳ درصد در تخریب عرصه­های منابع طبیعی موثر بوده­اند. در این بررسی تعیین سهم عوامل تخریب به تفکیک نواحی رویشی، نتایج قابل اتکایی را برای برنامه­ریزان استانی منابع طبیعی ارائه داده است.

اجتماعی- اقتصادی, عوامل تخریب منابع طبیعی, نواحی رویشی, شاخص تخریب, استان اردبیل