حمیدرضا فلاحی - استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند
پرویز رضوانی مقدم - استاد، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
مهدی نصیری محلاتی - استاد، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
محمدعلی بهدانی - استادیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند

در این تحقیق اثرات بازسازی و حفاظت، بر روی تنوع گیاهی منطقه اجرای پروژه بین المللی ترسیب کربن در استان خراسان جنوبی بررسی شد. در سال ۱۳۸۴ در منطقه مورد مطالعه، گونه های گیاهی تاغ (Haloxylon persicum)، آتریپلکس (Atriplexcanescens)، تاغ + آتریپلکس و قیچ (Zygophyllum eurypterum) در قالب چهار تیپ گیاهی کشت و در بهار سال ۱۳۹۰ وضعیت تنوع گیاهی این چهار تیپ به همراه تیپ شاهد (عدم اجرای برنامه احیاء و حفاظت) با استفاده از ۵۱ کوادرات چهار متر مربعی و در دو زمان در ابتدای اردیبهشت ماه و اواسط خرداد ماه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که حداکثر غنای گونه ای و درصد پوشش گیاهی در تیپ تاغ + آتریپلکس (به ترتیب ۳۰ گونه و ۵/۲۲ درصد) و حداقل آنها در تیپ شاهد (به ترتیب ۲۰ گونه و ۵/۵ درصد) وجود داشت. بیشترین تعداد کل گیاه در هر هکتار در تیپ آتریپلکس (۵۳۹۰۰۰ عدد) و کمترین آن در تیپ شاهد (۱۷۹۰۰۰ عدد) مشاهده شد. مقدار شاخص غنای مارگالف در تیپ های حفاظت شده بیشتر از تیپ شاهد بود، در حالی که مقدار شاخص یکنواختی و شاخص تنوع شانون- واینر در تیپ شاهد بیشتر بود. بیش از ۶۵ درصد گونه های گیاهی منطقه مورد مطالعه، دارای بسامد کمتر از ۲۰ درصد و بیش از ۴۵ درصد گونه های گیاهی این منطقه از نوع تروفیت بودند. به طورکلی نتایج این بررسی نشان داد که در صورت اعمال مدیریت مناسب، مناطق بیابانی می توانند نقش مهمی در بهبود تنوع زیستی گیاهی داشته باشند.

مرتع, ترسیب کربن, تنوع زیستی, شاخص تنوع شانون, شاخص غنای مارگالف, شاخص غالبیت