حمید علی پور - باشگاه پژوهشگران جوان، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بجنورد، بجنورد، ایران
مهسا پاکدین - دانشجوی دکتری بیابان زدایی، دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان، ایران
سعیده ناطقی - دانشجوی دکتری بیابان زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران
علی دسترنج - دانشجوی دکتری آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران
سیده نگار هاشمی - دانشجوی کارشناسی ارشد بیابان زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، ایران

تعیین کیفیت علوفه گونه های گیاهی موجود در مراتع یکی از مهمترین عواملی است که برای مدیریت صحیح و اصولی مراتع لازم و ضروری است. در تحقیق حاضر کیفیت علوفه گونه های مرتعی Onobrychis transcaspica، Onobrychis radiate،Astragalusbrevidens، Melica ciliata، Agropyron pectiniforme، Sangisorba minor، در سه مرحله رویشی، گلدهی و بذردهی در مراتع شهرستان بجنورد مورد بررسی قرار گرفت. در هر مرحله فنولوژیکی پنج تکرار از هر گونه به صورت تصادفی نمونه برداری شد. شاخص های معرف کیفیت علوفه شامل، پروتئین خام(CP)، دیواره سلولی منهای همی سلولز(ADF)، هضم پذیری ماده خشک (DMD) و انرژی قابل متابولیسم (ME) در آزمایشگاه تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان می دهد که کیفیت علوفه در کلیه گونه های مورد مطالعه در مرحله رشد رویشی بالاتر از دو مرحله گلدهی و بذردهی است، به طوری که با پیشرفت سن گیاه از میزان پروتئین خام، ماده خشک قابل هضم و انرژی متابولیسمی کاسته شده و به مقدار دیواره سلولی منهای همی سلولز افزوده شده است. در میان گونه های مورد مطالعه، لگوم ها در هر سه مرحله رشد بالاترین مقدار CP (۵۳/۱۴ درصد) و کمترین میزان ADF (۹۱/۴۳ درصد) را نسبت به گندمیان (۱۰/۸=CP و ۱۴/۵۴=ADF) دارند. در بین این گونه های بیشترین و کمترین میزان پروتئین خام به ترتیب به  Astragalus brevidens و  Agropyron pectiniformeتعلق داشت. تجزیه واریانس داده ها حاکی از آن است که اثر گونه و مرحله فنولوژی در تمامی شاخص های مورد بررسی در سطح یک درصد معنی دار است.

کیفیت علوفه, مراحل فنولوژیک, گونه های مرتعی, بجنورد