مهرناز ریاست - مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران
علی اشرف جعفری - استاد پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
عبدالرضا نصیرزاده - مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران

به منظور بررسی تنوع صفات کمی و کیفی علوفه ۱۹ جمعیت از گونه Elymushispidus، پژوهش حاضر در ایستگاه مرتعی حسین آباد شیراز و از سال ۱۳۸۵ به مدت سه سال در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. صفات مورد مطالعه عبارت بودند از تاریخ ظهور سنبله، ارتفاع بوته، تعداد ساقه در بوته، نسبت برگ به ساقه، عملکرد علوفه خشک، درصد قابلیت هضم، پروتئین خام، قندهای محلول در آب، درصد ADF (دیواره سلولی منهای همی سلولز) و خاکستر کل. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت بین جمعیت ها برای کلیه صفات به جز خاکسترکل معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که جمعیت های T۲۴، فریدن، قامیشلو )سقز(، اسدآبادو پاسهلکی (اقلید) به ترتیب با عملکرد ۵۴۵۸، ۵۳۰۷، ۵۱۱۴، ۴۶۹۶ و ۴۵۶۵ کیلوگرم در هکتار در شرایط آبی برترین جمعیت ها بودند. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که بین تعداد ساقه در بوته با عملکرد علوفه و ارتفاع بوته رابطه مثبت و معنی داری وجود داشت. همچنین رابطهبین قندهای محلول با پروتئین خام و رابطه بین قابلیت هضم با درصد ADF منفی و معنی دار بود. نتایج حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که ۳ مولفه اول، ۶۷ درصد از کل واریانس متغیرها را توجیه کردند که در مولفه اول صفات تاریخ ظهور سنبله، ارتفاع بوته و عملکرد علوفه و در مولفه دوم صفات پروتئین خام، قندهای محلول و نسبت برگ به ساقه دارای واریانس بیشتری بودند. با تجزیه کلاستر به روش Ward، جمعیت ها در ۳ گروه متفاوت قرار گرفتند. جمعیت های فریدن و قامیشلو )سقز( از نظر کمیت و کیفیت علوفه از سایر جمعیت ها برتر بوده و به عنوان جمعیت های مناسب برای علوفه کاری در مراتع نیمه استپی استان پیشنهاد شدند.

Elymus hispidus, عملکرد علوفه, کیفیت علوفه