عاطفه شهبازی - دانشجوی دکتری علوم مرتع، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان، ایران
سید حمید متین خواه - استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، ایران
حسین بشری - استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، ایران
مصطفی ترکش اصفهانی - استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، ایران

آگاهی از کیفیت علوفه گونه های بومی در راستای شناسایی قابلیت های آنها به منظور احیا و اصلاح مراتع و همچنین تعیین ظرفیت چرا و زمان مناسب چرای دام از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به همین منظور از دو گونه مرتعی Astragalus cyclophyllon G.Beck و HedysarumcriniferumBoiss  در سه مرحله فنولوژیک (رشد رویشی، گلدهی و بذردهی) در رویشگاه طبیعی آنها نمونه برداری انجام شد. سپس نمونه های جمع آوری شده خشک و آسیاب شد و به منظور اندازه گیری پارامترهای کیفیت علوفه تجزیه شیمیایی شدند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از طرح فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با ۲ تیمار در سه تکرار استفاده شد. . نتایج بیانگر تغییرات قابل ملاحظه ای در ترکیب شیمیایی گیاهان مورد بررسی است. همچنین اثر مرحله فنولوژیک بر کیفیت علوفه معنی دار بود(۰۵/۰p <). میزان پروتئین خام(CP)، هضم پذیری ماده خشک(DMD) و انرژی متابولیسمی (ME)در هر دوگونه یک روند کاهشی را با پیشرفت مراحل مختلف فنولوژی نشان داد و این موارد در گونه H.criniferumدر تمامی مراحل رشد نسبت به گونه A. cyclophyllonبیشتر بود. مقایسه نتایج این دو گونه مرتعی با شاخص های طبقه بندی مراتع به لحاظ کیفیت علوفه نشان داد که این دو لگوم بومی مراتع جزو "گونه های خیلی مطلوب" بشمار می روند. حفظ گونه های بومی به طور کلی در هر منطقه و خصوصا این دو گونه که دارای پراکنش کم و ارزش غذایی بالا نسبت به یونجه (Medicago sativa) است از اهمیت زیادی برخوردار است. لذا با زراعی کردن این لگوم ها علاوه بر حفظ و توسعه آنها، می توان بخشی از علوفه مورد نیاز دام اهلی را نیز تامین کرد.

اسپرس همدانی, گون علوفه ای, کیفیت علوفه, مراحل رویشی