مالک شعاعی - عضو هیات علمی دانشگاه

تقویم مرسوم در بین مردم کرد از منظر: نام گذاری ماه ها، وجه تسمیه، مناسبت های بی شمار، همخوانی با طبیعت و شرایط آب و هوایی، اندیشه های اسطوره ای و دینی و ... متمایز از تقویم سایر اقوام ایرانی است. در این فرهنگ، همچون تقویم جلالی، سال به چهار فصل و دوازده ماه و هر ماه به سی روز تقسیم می شود اما آغاز سال این مردم با تقویم شمسی متفاوت است. فصل پاییز در آن مقدم بر فصل تابستان است. نام ماه های دوازده گانه ی آن به ترتیب؛ گییا باریک، گییا جی̌مان، نوروز مانگ، که و کی̌ر، گه نی̌م دی̌ره و، پیوش په ر، گا قوˇر، میوه ره سان، ئاخی̌ریˇ سه رده وا، وه لنگ ریزان، مانگی̌ سی̌ یه و خاکه لیوه است که همگی بنیادی برخاسته از قاموس گاه شماری دارند و در هر یک از این ماه ها، مناسبت های مختلفی وجود دارد که مبتنی بر تکرار، شرایط جوی و اقلیمی است. این مقاله بر آن است با روش تلفیقی (کتاب خانه ای میدانی) و به شیوه ی تحلیلی توصیفی مبانی گاه شماری کردی را تشریح نماید. این امر بیان گر پیشینه ی و تقویم غنی مردم این فرهنگ است و ریشه یابی این تقویم در تاریخ و فرهنگ ایران شاید نتایج ارزنده ای به بار آورد.

گاه شماری, تقویم, کرد, ایران, ایران شناسی