جابر شریفی - استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران
مرتضی اکبرزاده - استادیار پژوهشی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

آگاهی از خصوصیات اکولوژیکی گیاهان و به تبع آن تغییرات تولید علوفه در طول دوره فصل چرای مرتع، برای مدیریت چرای دام ضروری می باشد. این مهم با تعیین رابطه بین اثر تغییرات بارندگی، توسعه رشد گیاهان و تولید علوفه در عرصه امکان پذیر است. به همین منظور اثر توسعه رشد گیاه و تغییرات بارندگی بر مقدار تولید علوفه در مراتع مشگین شهر به مدت چهار سال (۱۳۸۶ تا ۱۳۸۹) با روش قطع و توزین اندازه گیری شد. میزان بارندگی ماهانه منطقه در این فاصله زمانی نیز با استفاده از داده های ایستگاه هواشناسی سینوپتیک مشگین شهر بر اساس بارندگی ماهانه، مقادیر تجمعی باران در زمستان و بهار در هر سال مورد محاسبه قرار گرفت. تجزیه وتحلیل آماری داده ها با استفاده از نرم افزارSAS  انجام شد. نتایج نشان داد از متوسط علوفه تولیدی مرتع در طی چهار سال، ۹۵/۲۸ درصد از Artemisia fragrans، ۳۵/۲۶ درصد از Kochia prostrate، ۵۵/۱۹ درصد از Stipa hohenackeriana، ۷۷/۴ درصد از Astragalus brachyodonutsو ۳۸/۲۰ درصد از سایر گونه ها بوده است. نتایج تجزیه واریانس داده های مربوط به میزان تولید گونه ها نشان داد که در بین سال های بررسی اختلاف معنی داری در سطح ۱% خطا وجود داشت. به عبارتی تولید به تناسب تغییرات بارندگی و دما، متغیر است. از نظر پایداری (اثر متقابل سال × ماه) گونه های  Artemisia fragransو  Kochia prostrataجزو گونه های پایدار با تولید زیاد ولی Astragalus brachyodonutsوStipa hohenackeriana جزو گونه های پایدار با تولید کم بودند.

تولید علوفه, گونه های پایدار, فصل چرا, استان اردبیل