محرم اشرف زاده - دانشجوی دکتری علوم مرتع گروه مدیریت مرتع دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
حمید نیک نهاد قره ماخر - استادیار، گروه مدیریت مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران
محمدجمال سحرخیز - استاد، گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، ایران
مجید قربانی نهوجی - استادیارپژوهش، مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، کرج، ایران
غلامعلی حشمتی - استاد، گروه مدیریت مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

کلماتیس اصفهانی (Boiss Clematis ispahanica) گونه کمیابی از تیره آلاله (Ranunculaceae) است که دارای ارزش علوفه ای و دارویی می باشد. بذرهای این گونه گیاهی دارای خواب بوده و جوانه زنی بسیار کمی دارند، لذا افزایش درصد جوانه زنی بذرها توسط روش های آزمایشگاهی می تواند در احیای این گیاه موثر باشد. در این تحقیق، با توجه به اندازه ریز بذر گیاه کلماتیس، برای شکستن خواب بذرهای این گیاه از تیمارهای اسید سولفوریک ۹۵ % (به مدت ۵، ۱۰ و ۲۰ ثانیه) ، آب داغ (۷۰ و ۹۰ درجه سانتی گراد به مدت ۱۵ دقیقه)، اتانول ۹۶% (به مدت ۴۸ ساعت)، اسید کلریدریک (به مدت ۲، ۴ و ۶ دقیقه)، نیترات پتاسیم ۲% ( به مدت ۴۸ساعت)، کلرید سدیم ۵۰ میلی مولار (به مدت ۴۸ ساعت) و خراش دهی با استفاده از کاغذ سمباده استفاده شد. کاشت بذر این گونه در عمق های مختلف (۱، ۵/۱ و ۵/۲ سانتی متر) و تراکم های مختلف (۳۰، ۵۰ و ۷۰ عدد بذر در متر مربع) نیز، در مزرعه انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ۱۸ و از طریق تجزیه واریانس یکطرفه (ANOVA) و آزمون دانکن انجام شد. نتایج نشان داد که تیمارهای کلرید سدیم، نیترات پتاسیم و خراش دهی اثرگذارترین تیمارها در بهبود درصد و سرعت جوانه زنی بذرهای کلماتیس اصفهانی می باشند. عمق کاشت اثر معنی داری (۰۵/۰P<) بر درصد جوانه زنی بذر داشت اما تراکم کاشت اثر معنی داری بر درصد جوانه زنی بذر نداشت. تیمار خراش دهی با استفاده از کاغذ سمباده با توجه به عدم استفاده از مواد شیمیایی در آن نسبت به تیمارهای موثر دیگر مزیت داشته و جهت شکستن خواب بذرهای این گونه گیاهی توصیه می شود. مقدار۱۲/۱ کیلوگرم در هکتار (معادل ۳۰ عدد بذر در هر متر مربع) با توجه به وزن هزاردانه بذر (۷۳/۳ گرم)، در عمق ۵/۱ سانتی متری جهت کشت بذر این گونه گیاهی در منطقه مورد مطالعه پیشنهاد می شود.

بذر, جوانه زنی, کلماتیس اصفهانی