بتول بهرامی عراقی - پژوهشگر پسادکترا، دانشگاه اراک، دانشکده علوم پایه، گروه زیست شناسی، ص-پ ۸۷۹-کد پستی ۳۸۱۵۶۸۸۳۴۹، اراک-ایران
میترا نوری - استاد. گروه زیست شناسی، دانشگاه اراک، دانشکده علوم پایه، گروه زیست شناسی، ص-پ ۸۷۹-کد پستی ۳۸۱۵۶۸۸۳۴۹، اراک-ایران

کلم­سانان یا شب بوییان (Brassicaceae=Cruciferae) با بیش از ۳۶۶۰ گونه در دنیا و حدود ۹۰۰ گونه در ناحیه ایرانو-تورانی دارای بیش ترین تنوع، شامل گیاهان علفی یک­ساله، دوساله، چندساله و یا درختچه­ای هستند. تاکسون­های این خانواده، علیرغم داشتن میوه خورجین، دارای تنوع بسیاری در مورفولوژی و سایر ویژگی های میوه و بذر خود هستند که در تشخیص و شناسایی آن­ها اهمیت دارد. مطالعه این ویژگی­ها روابط بین تاکسون­ها را نشان می­دهد و در تاکسونومی آن­ها کاربرد دارد. به علاوه شناسایی بذر و میوه در کشاورزی، صنایع غذایی و مبارزه با علف­های هرز نیز اهمیت دارد. سی و دو صفت کمی و کیفی بذر و میوه از ۲۴ تاکسون وحشی جمع­آوری شده از منطقه مرکزی ایران واقع در ناحیه ایرانو-تورانی با استفاده از خط­کش، کولیس دیجیتال، کاغذ میلی­متری، گراتیکیول و میکروسکوپ نوری مانیتوریگ و بینوکولار بررسی شدند. داده­های به­دست آمده ثبت شدند و سپس یک کلید شناسایی بر اساس مطالعات مورفوبیومتری میوه و بذر کلم­سانان تهیه گردید. نتایج مطالعات مورفوبیومتری خورجین و بذر تاکسون­های این خانواده نشان داد که تنوع­پذیری و ثبات برخی از صفات میوه و بذر، در شناسایی و تاکسونومی آن­ها اهمیت داشته و اطلاعات ارزشمندی درباره طبقه­بندی تکاملی آن­ها ارائه می کند.

ایرانو-تورانی, بذر, کلم سانان, کلید, میوه, مورفو-بیومتری