غلامرضا جهان محمدی - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، دانشگاه تهران، تهران کارشناس تقسیمات کشوری وزارت کشور
مهدی قرخلو - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
زهرا احمدی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات تهران ، تهران کارمند تقسیمات کشوری وزارت کشور

زمینه و هدف: یک دهه بعد از انقلاب برای ساماندهی نظام شهری کشور، احداث شهرهای جدید در اطراف مادرشهرها و مراکز شهری پرجمعیت در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرار گرفت. اما نتایج مورد انتظار یعنی نظامند کردن شهرنشینی و توسعه شهرسازی کشور حاصل نشده است. این مقاله با هدف بررسی عوامل  ناکامی  اهداف شهرهای جدید در ایران تدوین شده است.روش بررسی: جامعه هدف شهرهای جدید در ایران  و جامعه نمونه تحقیق را ۵۰ نفر از اساتید جغرافیا با تخصص برنامه ریزی  شهری تشکیل می دهند. در این راستا ۶ شاخص در  ۲۷ گویه مورد استفاده قرار گرفته اند.یافته ها و نتیجه گیری: نتایج تحقیق حاصل از تکنیک دلفی نشان داد که، فقدان طرح آمایش سرزمین  با ۹۴/۳  به عنوان تاثیر گذارترین و بعد از آن مشکلات مربوط به  ساختار اشتغال و عدم دستیابی به خودکفایی شغلی با ۷۸/۳، بی توجهی به مطالعات محیطی- جغرافیایی با۳۲/۳و  بی ثباتی سیاست های شهرسازی و تغییر مستمر رویکردها در حوزه مسکن  و شهرسازی با ۹۲/۲ از عوامل دیگر ناکامی شهرهای جدید به حساب می آیند. همچنین  نتایج آزمون فریدمن نیز نشان دهنده آن است که شاخص های فنی -  مهندسی و اقتصادی به ترتیب با میانگین ۵۸/۵ و ۱۲/۵، نسبت به دیگر شاخص ها، ارجحیت دارند. نتایج تحلیل عاملی نشان می دهد که  فقدان طرح آمایش سرزمین و کم توجهی به مطالعات جغرافیایی؛ عدم توجه به فاصله، مشکلات مرتبط با اصول نامه ریزی شهرهای جدید و افزایش هزینه خدمات شهری به عنوان مهم ترین عوامل ناکامی شهرهای جدید شناخته شدند.

شهرهای جدید, آمایش سرزمین, ایران