محمود آهسته - دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
عین الله خادمی - استاد دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران

مسئله علم حصولی یکی از مسائل مهم و مورد توجه در فلسفه اسلامی به­شمار می­رود. فلاسفه و متکلمین در مورد علم و ماهیت آن نظرات متفاوتی ارائه نموده­اند. ازجمله دیدگاه­­های بدیع در مسئله علم، دیدگاه علامه دوانی است. علامه دوانی برخلاف جمهور حکما علم حصولی را از مقوله کیف نمی­داند و معتقد است عقیده کسانی که علم را کیف نفسانی شمرده­اند، مستلزم تشبیه و تسامح در تعبیر است.این دیدگاه مورد انتقاد متاخرین بزرگی چون ملاصدرای شیرازی واقع شده است. نگارندگان با بررسی و تتبع در آثار مختلف محقق دوانی و پیگیری اندیشه او در آثار ملاصدرا، به تبیین دیدگاه علامه دوانی و لوازم معرفت­شناختی آن پرداخته­اند. مهم­ترین لوازم عبارتند از: انکار دیدگاه اضافه، تحقق و ایجاب معدومات، مغالطه کاربرد عرفی به­جای کاربرد حقیقی، رد دیدگاه اشباح محاکی، ارتباط مدرک با محکی و مقوله بودن علم، ارجاع علم حصولی به حضوری.

دوانی, ملاصدرا, علم حصولی, صورت, معلوم, ذهن و عین