حکیم سبزواری و سازوارسازی دیدگاه سهروردی و صدرالمتالهین در مساله ابصار

صدرالمتالهین که در ابصار، به نظریه خلق و انشای صور محسوس توسط نفس عقیده دارد، نظریه علم حضوری اشراقی ابصار اثر شیخ اشراق، را نپذیرفته و اشکالاتی بر آن وارد کرده است. سبزواری در دفاع از نظریه شیخ اشراق، علاوه بر پاسخگویی به نقدهای صدرالمتالهین، در توجیه این نظریه و سازوار ساختن آن با مبانی حکمت متعالیه کوشیده است. این مقاله به گزارش و نقد و بررسی این کوشش سبزواری که در واقع نوعی نوآوری در سازوارسازی دو آن دیدگاه است، اختصاص دارد. حاصل آنکه دو گونه توجیه از سخنان وی می­توان داشت که البته با اشکالاتی از جمله ناسازگاری با نظام حکمت اشراقی، روبه­روست، اما نظریه­ای را که در تبیین کیفیت ابصار در مورد نفوس کامل از توجیه دوم وی به دست می­آید می توان نظریه­ای جدید در سیر تطور نظریه ابصار دانست که مبتنی بر مبانی حکمت متعالیه نیز هست.

کلیدواژه ها:

ابصار ، سبزواری ، سهروردی ، صدرالمتالهین ، علم اشراقی