سید فردین زارع - دکترای مدیریت راهبردی دفاعی، دانشگاه عالی دفاع ملی
فرامرز نصری - دکترای مدیریت راهبردی دفاعی، دانشگاه عالی دفاع ملی
علی ولی سلطانی - دکترای مدیریت راهبردی دفاعی، دانشگاه عالی دفاع ملی
محمدسعید تیرزد - دانشجوی دکترای مدیریت دولتی دانشگاه تهران

جتگ ذاتا پدیده ای مذموم است و به هیچ وجه تقدس ندارد ولی دفاع هشت ساله رزمندگان جمهوری اسلامی ایران دربرابر رژیم بعث عراق و حامیان آن به دلیل برخورداری از ویژگی های استثنایی نه تنها از قداست، نورانیت و معنویت برخوردار بوده بلکه نامی و عنوانی جز «دفاع مقدس» زیبنده آن نخواهد بود، چراکه دفاع مقدس پیش از آنکه صرفا دفاع از سرزمین باشد دفاع از فرهنگ، عقیده ، استکبارستیزی و نفی سلطه پذیری از بیگانگان است برای اولین بار در تاریخ معاصر ایران، رزمندگان ایرانی توانستند بدون کمک ابرقدرت های خارجی با تکیه بر استعدادهای درونی، ایمان و تعهد و با هدایت رهبر فرزانه انقلاب اسلامی (حضرت امام خمینی(ره))، مکتبی جهادی را پایه گذاری کنند که آموزه های آن فراتر از زمان و مکانی است که در آن اتفاق افتاده است و این حقیقت، زمانی قابل فهم خواهد بود که دفاع مقدس همانگونه که بوده مورد تحلیل قرار بگیرد، یکی از جنبه های آموزنده دفاع مقدس خلاقیت و ابتکارات فرماندهان ارتش در طرح ریزی و پیش برد صحنه های نبرد است که تجلی آن در عملیات هایی همچون کمان ۹۹، شمشیر سوزان، اشکان، شهید صفری، مروارید و ... نمایان است، در این مقاله بر آن شدیم ابتدا با بررسی اسناد بالادستی (قرآن مجید، نهج الباغه، فرمایشات مقام معظم رهبری(مدظله العالی) و نظرات اندیشمندان حوزه مطالعات دفاعی و رفتار سازمانی) ویژگی های تفکر خلاق را شناسایی نموده و سپس با بررسی اسناد دفاع مقدس و مصاحبه با پیشکسوتان آجا در عرصه دفاع، الگوی تفکر خلاق فرماندهان ارتش جمهوری اسلامی ایران در دفاع مقدس را احصاء نماییم. این تحقیق از نوع کاربردی و توصیفی است که جمع آوری اطلاعات به طریق اسنادی و مصاحبه با خبرگان انجام و سپس داده ها با بهره گیری از روش داده بنیاد و الگوی گلاسر تحلیل شد. نتایج تحقیق بیانگر آن است که الگوی تفکر خلاق فرماندهان آجا در دفاع مقدس شامل سه بعد فردی، سازمانی و محیطی است مهمترین عامل بروز خلاقیت فرماندهان در دفاع مقدس، روحیه انقلابی و تعمیق فرهنگ دینی و پرهیز از خودبینی و اتکای به توان داخلی فرماندهان دفاع مقدس است.

تفکر خلاق، دفاع مقدس، جنگ، ارتش جمهوری اسلامی ایران