جبرائیل ملکی - دانشجوی دکترا، گروه علوم زراعی و باغی، دانشکده علوم کشاورزی و صنایع غذایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
ابراهیم شریفی عاشور آبادی - دانشیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
مهدی میرزا - استاد، بخش تحقیقات گیاهان دارویی، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
حسین حیدری شریف آباد - استاد، گروه علوم زراعی و باغی، دانشکده علوم کشاورزی و صنایع غذایی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
محمدحسین لباسچی - دانشیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

به منظور بررسی تاثیر روش های حاصلخیزی خاک بر عملکرد اقتصادی و اجزای اسانس سیاه دانه (Nigella sativa L.)، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح مختلف کودهای شیمیایی NPK، کود دامی، تلفیق کودهای NPK با کود دامی و همچنین تلفیق کودهای شیمیایی و دامی همراه با تلقیح کود زیستی آزوریزوبیوم در مقایسه با تیمار شاهد بود. صفات عملکرد دانه، عملکرد اندام هوایی و درصد، عملکرد و ترکیب اسانس بررسی شدند. نتایج نشان داد، بیشترین عملکرد دانه (۱۲۷۰.۴۳ کیلوگرم در هکتار) در تیمار ۴۰ کیلوگرم در هکتار نیتروژن+ ۳۲ کیلوگرم در هکتار فسفر+ ۴۰ کیلوگرم در هکتار پتاسیم+۳۰ تن در هکتار کود دامی به دست آمد. بیشترین درصد (۰.۲۵%) و عملکرد اسانس (۲.۸ کیلوگرم در هکتار) در تیمار ۴۰ کیلوگرم در هکتار نیتروژن+ ۳۲ کیلوگرم در هکتار فسفر+ ۴۰ کیلوگرم در هکتار پتاسیم+ ۳۰ تن در هکتار کود دامی+ آزوریزوبیوم و بیشترین درصد تیموکینون (۱۴.۹%) در تیمار ۳۰ تن در هکتار کود دامی بدست آمدند. به طور کلی تیمارهای تلفیقی و زیستی، بیشترین تاثیر مثبت را بر عملکرد دانه و درصد اسانس سیاه دانه داشتند. استفاده از منابع کودی مناسب، نه تنها موجب افزایش عملکرد، مقدار اسانس و ترکیب تیموکینون در سیاهدانه شد بلکه پیامدهای ناشی از مصرف بی رویه کودهای شیمیایی را کاهش داد. استفاده از روش های کوددهی تلفیقی گامی موثر جهت دستیابی به اهداف کشاورزی پایدار است.

گیاهان دارویی, کود شیمیایی, کود دامی, کود زیستی, آزوریزوبیوم