علی پرویش - دانشجوی کارشناسی ارشد (نویسنده مسئول)، علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه ارومیه
میراد عبقری - دانشیار، گروه مهندسی مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه

با توجه به اینکه اکثر جوامع انسانی در کنار رودخانه ها و مناطق حاصلخیز زندگی می کنند، استخراج شن و ماسه و بهره برداری از این مناطق روز به روز در حال افزایش است. با برداشت بی رویه شن و ماسه از بستر رودخانه، رودخانه به سمت رسوبگذاری و فرسایش پیش می رود و تعادل رسوب ورودی و خروجی بهم می خورد. در این تحقیق با استفاده از تکنیک GIS و مدل هیدرولیکی HEC-RAS و با کمک افزونه HEC-GeoRAS که پل ارتباطی بین مدل هیدرولیکی HEC-RAS و ArcGIS است، اقدام به بررسی اثرات برداشت بی رویه شن و ماسه بر ویژگی های هیدرولیکی و هیدرولوژیکی رودخانه پرداخته شده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان داد که با برداشت پنج متر از بستر رودخانه، سرعت ۴/۸% افزایش می یابد که همین امر سبب تغییر در دانه بندی رسوبات بستر، تغییر شیب تعادلی، تغییر سطح مقطع آب، تغییر رژیم رودخانه، تخریب سازه های مهندسی، و مشکلات اجتماعی و امنیتی می شود.

برداشت مجاز ماسه، بستر رودخانه، سیلاب