پویان آزاده - استادیار دانشگاه هنر تهران،ایران. نویسنده مسئول: p.azadeh@art.ac.ir
یوسف عالی عباس آباد - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور،ایران.
سحر معتمدی - مدرس دانشگاه جامع علمی کاربردی.

عرفان، پدیده یا شاخه ای از تفکر انسان است که در میان افکار ملل دنیا به گونه های مختلف وجوددارد. هرملتی بنا به مشرب ها و آمال نهایی خود، لباسی بر عرفان پوشانده، آن را بهترین و زیباترین تجلیگاه اندیشه های هنری جامعه شناسی و فضیلت انگاری خود قرارداده­است.هنرهای زیادی در پیدایش و تکوین عرفان، نقش­دارند موسیقی یا هنر موسیقی، یکی از مهمترین  آن­هاست که در عرفان ایران و جهان دیده­می شود. عرفا و متصوفه ایرانی از بدو پیدایش گرایش عرفانی، با موسیقی همراه بوده اند یا موسیقی را به خدمت گرفته اند تا بتوانند به زبان رمز و ایماء، سخن خود را در قالب عرفان و ارکان آن بزنند.عرفان ایرانی به عرفان مانوی، مسیحی، بودایی و نگرش اسلامی تکیه­دارد، بر این اساس در هر تفکر عرفانی، موسیقی، ابزارها، آلات، لحن ها، موسیقی دانان، نوازندگان و هنرمندانی حضوردارند که در هزاره عرفان ایرانی زیسته اند.شیوه بررسی در این مقاله، تحلیل محتوایی است که با استفاده از آن و تجزیه و تحلیل داده های متن، به ابعاد گوناگون سوال های طرح شده، پاسخ­­داده­شده­است.

عرفان, نگرش عرفانی, عرفان ایرانی, موسیقی, هنر