حمیدرضا شریعتی - دانشجوی کارشناسی ارشد، مدیریت جهانگردی موسسه آموزش عالی خردگرایان مطهر، مشهد، ایران
جواد محمدخانی - استادیار گروه تربیت بدنی، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
قاسم انوری - استادیار پایه ۱۵ ، عضو هیئتعلمی وزارت علوم، ایران
مهری رضایی - دکترا محیط زیست ، سازمان حفاظت محیط زیست
محمود طغرایی - کارشناسی ارشد باستانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
بهناز شریعت زاده - کارشناسی مهندسی مد یر یت پروژه دانشگاه پیام نور مشهد

کوهها نقش مهمی در شکل گیری ادیان و تمدنهای مختلف داشته اند. گاهی به عنوان ایستادگی و سربلندی و گاهی به عنوان نماد و سمبل از آنها یاد می شود. پژوهش پیش رو از نوع مروری با استفاده از ابزار جمع آوری اطلاعات به روش میدانی و کتابخانه ای صورت پذیرفته است و سه مولفه ارتباط بین راههای باستانی ، اکسیژن خون در ارتفاعات و نقوش نقر شده بر روی سنگ های ورنی در این مناطق را موردبحث قرار می دهد. حال آنکه در متون کهن ، کوهها با ادیان نیز در ارتباط بوده اند. به عنوان مثال، شمن ها درگذشته ارتباط خود با خداوند را از طریق روح می دانسته و کوه را وسیله ای برای نزدیک شدن و ارتباط باروح و در نهایت خداوند می پنداشتند. آنها از نمادهایی برای این ارائه ها نیز استفاده کرده و هم اکنون در مناطق مختلف جهان، این نمادها به صورت گسترده ای مورداستفاده قرار می گیرد، حتی بدون آنکه ما بدانیم منظور از این نمادها چه بوده است . نتایج به دست آمده این تحقیق حاکی از آن است که سنگ نگارههای ی یافت شده در ارتفاعات، می تواند علی رغم تصور ارتباط آنها درگذشته با راهها و یا منابع آبی کهن ، ارتباط موثر با دیگر مولفه های ایجاد آنها نیز داشته باشد واحتمالا به عنوان یک مقصد در نظر گرفته شده اند. این نتایج همچنین نشان می دهند که بین ارتفاع و این مکانها به عنوان مقصد، رابطه ای قابل تامل وجود دارد. مشاهدات نشان می دهند که درگذشته احتمالا افراد با گرایش های مذهبی این نقوش را کشیده و مدتی در این مکان و ارتفاع اقامت داشته اند که خود باعث بهبود اکسیژن در خون این افراد شده است . مشاهدات نشان می دهد که اقامت در ارتفاع باعث بهبود در عملکرد، کنترل فشارخون و ترشح برخی هورمونها است که درگذشته فرض بر علمی بودن آن نبوده و این بهبودی را به مناسک مذهبی خود، مرتبط می دانسته اند.

راههای باستان، سنگ نگاره ها ، اکسیژن خون، کوه بینالود، فعالیت در ارتفاع