محمدرضا کردلو - شرکت کشت و صنعت آبنوس، زنجان، ایران
محمد محمدی - شرکت کشت و صنعت آبنوس، زنجان، ایران
نسرین فرهادی - دانشگاه تبریز، دانشکده کشاورزی، گروه علوم باغبانی، تبریز، ایران

موسیر با نام علمی Allium hirtifolium یکی از گیاهان بومی ایران است که به دلیل بهرهبرداری های بی رویه و برداشت نادرست در بسیاری از مراتع ، جزء گونه های در خطر انقراض قرار دارد . اولین قدم در راستای اهلی سازی و توسعه کشت این گیاه بررسی و شناخت شرایط رشدی مناسب گیاه موسیر می باشد. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر سطوح مختلف تنش خشکی (۱۰۰، ۷۵ و ۵۰ درصد رطوبت ظرفیت زراعی ) بر خصوصیات رشدی ، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه موسیر در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس ، اگرچه تعداد پیاز تولید شده در هر بوته در واکنش به کم آبی تغییری نداشت ولی تنش خشکی به طور معنی داری وزن تر و خشک پیازهای تولید شده و صفات فیزیولوژیکی و درصد آلیسین موسیر را تحت تاثیر قرار داد. اگرچه بیوماس پیاز در سطح ۷۵ درصد ظرفیت زراعی تفاوت معنی داری با شرایط بدون تنش نداشت ولی با کاهش میزان دسترسی آب به ۵۰ درصد ظرفیت زراعی به طور معنی داری کاهش یافت . اکسیداسیون لیپیدی و تجمع پرولین با افزایش تنش خشکی افزایش یافت . فعالیت آنتی اکسیدانی گیاه موسیر با افزایش ترکیبات آنتی -اکسیدانی شامل ترکیبات فنولی و آلیسین و همچنین فعالیت آنزیم های آسکوربات پراکسیداز و سوپر اکسید دیسموتاز در واکنش به کم آبی افزایش قابل توجهی داشت . بر اساس نتایج به دست آمده اعمال تنش خشکی در سطح ۷۵ درصد ظرفیت زراعی بدون کاهش عملکرد پیاز، میزان آلیسین و خصوصیات آنتی اکسیدانی گیاه موسیر را افزایش داد.

آلیسین ، کم آبی ، فتوسنتز، فعالیت آنتی اکسیدانی ، تحمل