سیمین علیزاده - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد قائم شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران
ناهید اکبری - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد قائم شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم شهر، ایران,
رضا فرصتی جویباری - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد قائم شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم شهر، ایران

تحلیل شخصیت در داستان، در دهه­ های اخیر به طور ویژه­ای توجه ناقدان و تحلیلگران ادب داستانی را  جلب کرده است. شخصیت، بخشی از ساختار کلی یک روایت محسوب می­شود و یکی از وجوه آن، کنشگری است. کنش در داستان و روایت، فعل شخصیت داستانی را رقم می­زند. گرماس تحت تاثیر پراپ،  نظریه روایت­ شناسی خود را مطرح کرده است. الگوی کنشی وی در این نظریه، تقریبا در همه ژانرهای ادبی قابل اجراست و این ویژگی، نشان از میزان انعطاف­ پذیری و کاربردی بودن الگوی وی در بررسی مبانی ساختاری یک متن دارد. هدف و موضوع این پژوهش، بررسی شخصیت­های رمان ارمیا از رضا امیرخانی بر اساس الگوی کنشی گرماس است. گرماس، مدلی را در بررسی کنش­های شخصیتی داستان طراحی کرده است که از سه الگوی دوتایی: «کنشگر/ هدف»، «کنش گزار/ کنش ­پذیر» و «کنش­ یار/ ضدکنشگر» تشکیل شده است. نتایج مقاله که با روش توصیفی-تحلیلی تدوین شده، حاکی از آن است که شخصیت­های این رمان، دارای تقابل­های ارزشی بارزی هستند (جنگ و ضدجنگ). طبق الگوی کنشی گرماس، ارمیا به عنوان شخصیت کنشگر در ساحت جنگ تحمیلی و دفاع مقدس، در راه رسیدن به هدف خویش حرکت کرده، کنش داستانی را رقم زده و سایر مولفه ­های این الگو را در مسیر نقش ­پذیری قرار داده است.

رضا امیرخانی, رمان ارمیا, شخصیت, گرماس, الگوی کنشی