علیرضا رنجبر - دانشجوی دکتری حقوق بین الملل عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
حمید الهویی نظری - استادیار گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

در خصوص غیر الزام آور بودن نظرات مشورتی دیوان بین المللی دادگستری، هم در رویه قضایی دیوان و نظرات قضات آن و هم در دکترین تقریبا اتفاق نظر وجود دارد. با وجود این، در خصوص آثار حقوقی نظرات مشورتی دیوان بین المللی دادگستری تعدد آراء وجود دارد. رای اخیر شعبه ویژه دیوان بین المللی حقوق دریاها در قضیه موریس/ مالدیو در مرحله رسیدگی به اعتراض مقدماتی، که با استناد به نظر مشورتی ۲۰۱۹ دیوان بین المللی دادگستری در قضیه مجمع الجزایر چاگوس، منجر به رد یکی از اعتراض های مقدماتی دولت مالدیو گردید، این پرسش را مطرح می نماید که از منظر حقوق بین الملل چه وزن و اعتباری را می توان برای آثار حقوقی نظرات مشورتی دیوان بین المللی دادگستری قائل شد؟ اگرچه اکثر صاحب نظران بر این باورند که آثار حقوقی نظرات مشورتی دیوان را نمی توان نادیده گرفت، اما به نظر می رسد در خصوص وزن آثار حقوقی تمام نظرات مشورتی نمی توان یک حکم واحد صادر کرد، بلکه باید معیارها و ضوابطی را تعیین نمود که با کمک آنها وزن آثار حقوقی هر نظر مشورتی به صورت جداگانه مورد ارزیابی و بررسی قرار بگیرد.

دیوان بین المللی دادگستری, نظر مشورتی, حل و فصل اختلافات بین المللی, مراجع قضایی بین المللی, صلاحیت احتیاطی, صلاحدید