جواد حسین زاد - گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تبریز
آیدا نامور - &#۰۳۹;گروه اقتصاد کشاورزی - دانشگاه تبریز
باب اله حیاتی - گروه اقتصاد کشاورزی- دانشگاه تبریز
اسماعیل پیش بهار - گروه اقتصاد کشاورزی- دانشگاه تبریز

چکیده تخصیص عوامل تولید بین فعالیت­های مختلف زراعی به نحوی که همراه با در نظر گرفتن اهداف مناسب اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی واحد کشاورزی باشد، به واقعیت­های کشاورزی پایدار نزدیک تر است. در طی سال­های اخیر استفاده بیش از حد و غیرمعقول از مواد شیمیایی در کشاورزی و استفاده بی­رویه از آب و بکارگیری روش­های نامناسب آبیاری وضعیت نگران کننده و ناپایداری را در فعالیت­های کشاورزی کشور بوجود آورده است. به نظر می­رسد مجموعه اراضی کشاورزی زیر سد و شبکه علویان(دشت مراغه-بناب) نیز از این قاعده مستثنی نبوده و هر ساله مقادیر زیادی از مواد شیمیایی مضر در قالب کودها و سموم شیمیایی در آنجا بکار گرفته  می­شود. بر این اساس در مطالعه حاضر سعی شده است تا الگوی بهینه کشت محصولات زراعی با تاکید بر برخی اهداف مهم کشاورزی پایدار براساس داده­های مقطعی سال زراعی ۹۰-۱۳۸۹ در این منطقه تعیین شود. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی دومرحله­ای از طریق تکمیل ۲۸۸ پرسش­نامه از سطح ۲۶ روستای دشت مراغه- بناب بدست آمد.­ برای نیل به اهداف تحقیق، از الگوی   برنامه­ریزی کسری با اهداف چندگانه استفاده شد. هر چند در الگوی برنامه­ریزی کسری در کوتاه مدت درآمد ناخالص، کمتر از وضعیت فعلی است ولیکن با در نظر گرفتن عوارض منفی وضعیت ناپایدار فعلی، که هزینه­های غیرمستقیم زیادی را بر جامعه و محیط کشاورزی تحمیل می­کند، قابل توجیه خواهد بود. همچنین براساس الگوی فوق الذکر مصرف آب به گونه­ای تنظیم می­شود که عمدتا در ماه­های مختلف کمبودی از لحاظ این منبع در منطقه وجود نداشته باشد. در ضمن با در نظر گرفتن نتایج الگوی برنامه­ریزی کسری مصرف مواد شیمیایی زیان­آور از جمله کودها و سموم شیمیایی نیز در حداقل خود خواهد بود.

واژه­های کلیدی: الگوی کشت, اراضی زیر سد و شبکه علویان, برنامه ریزی کسری با اهداف چندگانه, کشاورزی پایدار