ثریا امیراحمدی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
طهماسب آسمانه - استادیار، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
اطهرالسادات جوانمرد - استادیار، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

نیکل یک عنصر ضروری برای گیاهان است ولی در غلظت های بالا، دارای اثرات سمی می باشد. شبدر سفید، یک گیاه علوفه ای زراعی و دارای زیست توده ی بالایی است. از طرفی دیگر، آلایندگی نیکل در مزارع افزایش یافته است. بر این اساس، در این پژوهش، در قالب طرح آماری کاملا تصادفی، اثر تیمار سطوح مختلف نیکل بر شاخص های جوانه زنی بذر گیاه شبدر سفید در اتاقک رشد و سپس بر شاخص های بیوشیمیایی و فیزیولوژیک این گیاه در محیط کشت هیدروپونیک، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که درصد و سرعت جوانه زنی، شاخص بنیه ی بذر و طول گیاهچه، در حضور سطوح پایین و بالای تیمار نیکل، به ترتیب افزایش و کاهش پیدا کرد. در شرایط کشت هیدروپونیک نیز، سطوح ۱۰۰ میکرومولار و بالاتر نیکل، منجر به مرگ گیاهچه ها گردید. غلظت های ۱۰ و ۵۰ میکرومولار نیکل، اثر منفی بر شاخص های بیوشیمیایی از جمله مقدار کلروفیل،کربوهیدرات، پروتئین محلول کل و آنزیم پراکسیداز و اثر مثبت بر مقدار کاروتنوئیدها داشت. با افزایش غلظت تیمار نیکل، غلظت آن در ریشه و اندام هوایی افزایش یافت. غلظت ۱۰ و ۵۰ میکرومولار نیکل به ترتیب منجر به افزایش و کاهش وزن خشک ساقه و طول اندام هوایی، وزن خشک و سطح برگ نسبت به شاهد گردید. با توجه به نتایج حاصل، به نظر می رسد غلظت ۱۰ میکرومولار نیکل برای رشد گیاه مناسب باشد، درحالیکه سطح ۵۰ میکرومولار آن، برای گیاه سمی است. همچنین به نظر می رسد که شبدر سفید، گیاهی حساس به نیکل بوده و توانایی تحمل و تجمع نیکل را ندارد و گزینه مناسبی برای اهداف گیاه-پالایی نمی باشد.

انباشت نیکل, تنش فلزات سنگین, شبدر سفید, گیاه پالایی