ارزیابی روش های زمین آمار در برآورد توزیع مکانی بارش استان همدان در محیط GIS

یکی از مشکلات مهم مطالعات منابع آب، برآورد منطقه­ای بارندگی بر اساس مشاهدات نقطه­ای می­باشد که می­تواند به­روش­های مختلفی صورت گیرد. در این مطالعه، با استفاده از قابلیت سیستم اطلاعات جغرافیایی و بکارگیری برخی از روش­های زمین­آمار از قبیل کریجینگ (ساده، معمولی و عمومی) و توابع پایه شعاعی، تغییرات مکانی مشخصه­های بارش سالانه استان همدان مورد ارزیابی قرارگرفت است. بدین منظور از داده­های آماری ۱۱ ساله تعداد ۳۶ ایستگاه هواشناسی و نقشه رقومی استان استفاده گردید. معیارهای ارزیابی در این پژوهش متوسط خطای اریب، متوسط قدرمطلق خطا، ریشه میانگین مربعات خطا و انحراف استاندارد عمومی، با استفاده از روش اعتبارسنجی حذفی بوده است. نتایج به­دست­آمده نشان می­دهند که میزان بارندگی سالانه در این استان بین ۷/۲۰۶ و ۸/۴۹۴ میلیمتر تغییر می­کند. روش کریجینگ ساده با مدل واریوگرام نمایی با توجه به مقادیر متوسط خطای اریب، متوسط خطای مطلق و انحراف استاندارد عمومی که به ترتیب ۰۰۲/۰، ۵۳/۱۶ و ۰۴/۲۱ درصد می­باشند، بهترین روش برای درون­یابی مقادیر میانگین بارندگی است. همچنین با توجه به مقادیر خطاهای ذکر شده، روش کریجینگ ساده با مدل دایره­ای مناسبترین روش درون­یابی مقادیر حداکثر بارندگی می­باشد. در خصوص مقادیر حداقل بارش سالانه نیز، روش­های کریجینگ معمولی و عمومی با مدل گوسین بهترین نتایج را دادند. این نتایج می­توانند در تخمین دقیق­تر مکانی مشخصه­های بارش منطقه استفاده شوند.

کلیدواژه ها:

بارندگی ، توابع پایه شعاعی ، زمین آمار ، سیستم اطلاعات جغرافیایی ، کریجینگ ، همدان