محمد جعفرلو - بخش تحقیقات گیاه پزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز. ایران

چکیده استان آذربایجان شرقی یکی از مهم ترین مراکز عمده ی تولیدکننده ی محصول بادام و نهال اصلاح شده ی این گونه گیاهی با ارزش در کشور است. درختان بادام در طول زندگی خود مورد حمله ی آفات متنوعی از جمله شته ها قرار می گیرند. شته ی آردیHyalopterus amygdali (Blanchard, ۱۸۴۰)  گونه ی غالب در روی درختان بادام در استان آذربایجان شرقی است. این آفت با تغذیه از شیره ی گیاهی برگ و سرشاخه­ی بادام خسارت قابل توجهی وارد می سازد. مطالعه­ی حاضر به منظور تشخیص برخی از ویژگی های آنتی بیوزی چند رقم تجاری بادام با نام های سهند (بومی منطقه)، شکوفه، آذر (ارقام اصلاح شده داخلی)، فرانیس و نوپلوس اولترا (ارقام خارجی)  روی شته ی آردی بادام تحت شرایط مزرعه­ای انجام شد. صفات مورد اندازه گیری شامل تعیین درصد بقای پوره ها، طول دوره ی نشو و نمای پورگی، شاخص رشد، قدرت باروری و نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) حشرات کامل بی بال شته اردی بادام بود. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که بین ارقام مورد مطالعه بادام از نظر تاثیر روی طول دوره ی نشو و نمای پورگی و قدرت باروری شته ی آردی بادام اختلاف معنی داری وجود نداشته ولی اختلاف بین میانگین نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm value) حشرات کامل بی بال در سطح احتمال پنج درصد معنی دار است.  مطابق این یافته­ها، میانگین کل میزان بقای پوره ها ۸۶/۳ ± ۶۸ درصد، طول دوره ی نشو و نمای پورگی  ۱۱/۰ ± ۹۶/۸ روز، تعداد نتاج تولید شده به ازای یک فرد ماده ۲۱/۲ ± ۰۲/۳۸ پوره و نرخ ذاتی افزایش جمعیت برابر با ۰۰۴۳/۰ ± ۲۵۸۱/۰ ماده/ماده/روز به دست آمد. مقایسه ی گروهی ارقام اصلاح شده با رقم بومی منتخب از توده های منطقه (سهند) حاکی از وجود اختلاف معنی دار بین رقم سهند با ارقام آذر، شکوفه، فرانیس و نوپلوس اولترا (ارقام اصلاح شده) در تمامی صفات مورد مطالعه در سطح احتمال یک درصد بود. شته­های پرورش یافته روی رقم سهند دارای باروری کمتر و نرخ ذاتی افزایش جمعیت پایین­تر بود. بنابراین می­توان اظهار نمود که سهند در مقایسه با سایر ارقام به طور نسبی یک رقم مقاوم به شته­ی آردی بادام است.

واژه های کلیدی: آنتی بیوز, شاخص رشد, نرخ ذاتی افزایش جمعیت