علیرضا یوسفی - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه زنجان
مجید پوریوسف - دانشیار گروه زراعت واصلاح نباتات ، دانشگاه زنجان
رقیه مردانی - دانشجوی دکترا، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه تهران

توان رقابتی گیاه زراعی و علف هرز می­تواند تحت تاثیر الگوی کاشت، با تغییر ساختار کانوپی و فراهمی آب و میزان آب در دسترس قرار گیرد. بنابراین آزمایشی با هدف بررسی تاثیر رژیم­های مختلف آبیاری بر رشد علف­های هرز و عملکرد گندم تحت الگوهای مختلف کاشت، در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان در سال زراعی ۱۳۹۱-۱۳۹۰ انجام شد. آزمایش به صورت اسپیلت­پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عوامل مورد بررسی در این آزمایش شامل رژیم­ آبیاری در سه سطح آبیاری معمولی، کم آبیاری (آبیاری بعد از کاشت، مرحله گلدهی) و دیم کامل به عنوان کرت اصلی و الگوهای مختلف کاشت در چهار سطح شامل کشت تک ردیف بر روی پشته، کشت تک ردیف داخل جوی، کشت سه ردیف بر روی پشته­های عریض و کشت سه ردیف داخل جوی به عنوان کرت­های فرعی بود. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه گندم در رژیم آبیاری معمولی در الگوی سه ردیف روی پشته با میانگین عملکرد ۸/۳۴۳۷ کیلوگرم در هکتار به دست آمد. در شرایط کم­آبیاری و دیم در الگوی یک ردیف داخل جوی به ترتیب با میانگین ۳/۲۵۷۴ و ۲/۱۸۶۸ کیلوگرم در هکتار بالاترین عملکرد حاصل شد. در رژیم­های مختلف آبیاری، کمترین زیست توده علف هرز در داخل جوی­ها در الگوی کاشت یک ردیف داخل جوی مشاهده شد. همچنین بررسی علفهای هرز روی پشته­ها نشان داد که الگوی کاشت یک ردیف داخل جوی در آبیاری معمولی و دیم، و الگوی کاشت سه ردیف روی پشته در رژیم کم­آبیاری دارای کمترین زیست­توده علف هرز بود. به طورکلی الگوی یک ردیف داخل جوی، زیست توده علف­های هرز را به مقدار ۴/۶۷، ۹/۱۴ و ۶۰ درصد نسبت به الگوهای سه ردیف داخل جوی، سه ردیف روی پشته و یک ردیف روی پشته کاهش داد.

الگوی کاشت, زیست توده علف­ هرز, عملکرد, کم آبیاری, گندم