مهلا خلیلی بورنگ - دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
محمد رضا حسندخت - استاد، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
وحیده ناظری - استاد، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
عبدالرحمن رسول نیا - دکتری اصلاح نباتات، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
قربان دیده باز معانلو - مربی، مرکز تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران

هدف از این پژوهش، بررسی تنوع ژنتیکی و روابط فیلوژنتیکی ۱۴ جمعیت از پنج گونه ترشک شامل R. chalepensis، R. kandavanicus، R. pulcher، R. crispus و R. tuberosus از استان های اردبیل و خراسان رضوی با استفاده از صفات مورفولوژیک بود. صفات مورد مطالعه شامل طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ در بوته، وزن تر و خشک اندام هوایی، کلروفیلa ، کلروفیل b، کارتنوئید، آنتی اکسیدان و فنل بود. بررسی های صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی در مزرعه و گلخانه نشان داد بیش­ترین ضریب تغییرات برای صفات مورفولوژیکی مربوط به وزن تر و خشک  اندام هوایی و تعداد برگ در بوته بود، در حالی­که کمترین ضریب تغییرات مربوط به طول برگ بود. علاوه بر این، بیش­ترین ضریب تغییرات مربوط به کلروفیل b و فنل و کم ترین مربوط به کلروفیل a بود. همچنین نتایج مقایسه میانگین صفات مورفولوژیکی تحت شرایط مزرعه و گلخانه نشان داد بین گونه های مختلف جنس Rumex و جمعیت های مختلف درون هر گونه در مزرعه تفاوت معنی دار وجود داشت، در حالی­که بین گونه های مختلف در گلخانه تنها از لحاظ طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ در بوته، وزن تر و خشک اندام هوایی، فنل و آنتی اکسیدان تفاوت معنی­دار بود. به طور کلی، میزان فنل و آنتی اکسیدان در گونه R. crispus نسبت به گونه های دیگر بیشتر بود، در حالی که R. tuberosus از لحاظ کلیه صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی مورد بررسی مقادیر پایین تری را در مقایسه با سایر گونه ها نشان داد.

آنتی اکسیدان, صفات مورفولوژیکی, فنل, گونه وحشی