مجید میراب - دانشیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.
بهزاد میری - دانشجوی دکتری، گروه گیاهپزشکی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی،کرمانشاه، ایران.

چکیده به منظور بررسی تغییرات جمعیت و پراکنش فضایی تریپس پیاز Thrips tabaci (Lindeman) (Thysanoptera: Thripidae) در مزارع یونجه شهرستان ایوان (استان ایلام)، از اوایل فروردین تا اواخر شهریور ماه سال ۱۳۹۶، نمونه­برداری­ها به صورت هفتگی طی مراحل مختلف رشدی یونجه انجام گرفت. نوسانات جمعیت نشان داد که بیش­ترین جمعیت مراحل بالغ و نابالغ به ترتیب با میانگین (۸۵/۰±۲۰/۶( و (۴۴/۰± ۳۵/۱) تریپس در ۲۰ بوته در مردادماه و شهریور ماه هم­زمان با چین سوم یونجه به­دست آمد. بررسی ارتباط بین نوسان­های جمعیتی مراحل بالغ و نابالغ با دما نشان داد که تغییرات جمعیت با دما ارتباط معنی­دار و مثبتی دارد. هم­چنین بررسی توزیع فضایی نشان داد که بر اساس مدل رگرسیونی تیلور، توزیع مراحل بالغ و نابالغ به صورت تصادفی اما مجموع آن­ها به­صورت تجمعی می­باشد، اما در مدل آیوائو، رگرسیون میان Log S۲ و Log m در مرحله­ی نابالغ از نظر آماری معنی­دار نبود (P> ۰.۰۵). با استفاده از این روش، الگوی توزیع فضایی مراحل بالغ به­صورت تصادفی و مجموع آن­ها به­صورت تجمعی به­دست آمد. پارامترهای به­دست آمده از تغییرات جمعیت و الگوی توزیع فضایی این گونه می­تواند در طراحی برنامه­ی نمونه­برداری و تخمین تراکم جمعیت این آفت در مزارع یونجه مورد استفاده قرار گیرد.

واژه­های کلیدی: تغییرات جمعیت, تریپس پیاز, پراکنش فضایی, یونجه, ایلام