بررسی واکنش ژنوتیپ های پیشرفته و تجاری گندم ایران نسبت به زنگ قهوه ای در مراحل گیاهچه ای و گیاه کامل

زنگ ها به عنوان بیماری های مهم گندم، همواره خسارت اقتصادی قابل توجهی در اکثر مناطق گندم کاری جهان وارد می کنند. کشت ارقام مقاوم موثرترین و کم هزینه ترین روش کنترل آن ها می باشد. در پژوهش حاضر واکنش ۱۰۱ ژنوتیپ پیشرفته و تجاری گندم ایران در مراحل گیاهچه ای و گیاه کامل نسبت به بیماری زنگ قهوه ای مورد بررسی قرار گرفت. بررسی در مرحله گیاهچه با استفاده از چهار پاتوتیپ قارچ عامل بیماری با فرمول پرآزاری/ناپرآزاری مشخص در شرایط گلخانه درکرج و بررسی در گیاه کامل طی دو سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۸ در اردبیل و مغان در شرایط آلودگی طبیعی و در دزفول و گرگان در شرایط آلودگی مصنوعی مزرعه انجام گردید. نتایج بررسی های مزرعه ای نشان داد که ۶۳ درصد ژنوتیپ های گندم اقلیم جنوب، ۹۶ درصد از ژنوتیپ های گندم اقلیم شمال، ۲۶ درصد از ژنوتیپ های گندم اقلیم سرد، ۵۷ درصد از ژنوتیپ های گندم اقلیم معتدل، ۱۰ درصد از ژنوتیپ های گندم شوری و تمامی ژنوتیپ های گندم دوروم از مقاومت کافی برخوردار بودند. بر اساس نتایج آزمایشات انجام شده در مرحله گیاهچه ۳۳ درصد ژنوتیپ های مورد آزمایش در این مرحله نسبت به چهار پاتوتیپ قارچ عامل بیماری مقاوم بودند. در این پژوهش پنج رقم گندم تجاری افلاک، شوش، سیروان، زرینه و احسان در شرایط مزرعه مقاومت، اما در مرحله گیاهچه ای نسبت به چهار پاتوتیپ زنگ قهوه ای واکنش حساسیت نشان دادند و لذا احتمالا این ارقام دارای ژن یا ژن های مقاومت مرحله گیاه کامل باشند.

کلیدواژه ها:

پاتوتیپ ، زنگ برگی گندم ، مقاومت گیاهچه ای ، مقاومت گیاه کامل ، مقاومت تدریجی