ظهور سوژه سیاسی و پدیدارشدن زیبایی شناسی زندان با تاکید بر شعر شاملو
- سال انتشار: 1400
- محل انتشار: مجله نقد و نظریه ادبی، دوره: 6، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_NAQD-6-2_007
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 393
نویسندگان
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی قائم شهر، ایران.
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی قائم شهر، ایران.
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد قائم شهر، ایران.
چکیده
حبسیه گونهای از شعر است که شاعر آن را در زندان میسراید و تجربه خود را از محصوریت و شکنجه تبدیل به تجربههای هنری میکند؛ اما نوع بازنمایی زندان در شعر حبسیهسرایان پیشامدرن و مدرن یکی نیست. شاعر حبسیه سرای پیشامدرن بیشتر تقدیرگرا است و وضعیت موجود را یک وضعیت تقدیرشده میداند. بنابراین عاملیت خود را در توصیف همین وضعیتها خلاصه میکند. اگرچه حبسیه از هر نوعی که باشد، جزو ادبیات اعتراضی است، اما تنها در شعر معاصر است که حبسیه با انسان سیاسی همراه میشود. مفهوم زندان در شعر معاصر با دلالت های گفتمانی و گسستهای گفتمانی به شکلی دیگرگونه آشکار شده است. چنانکه با شکلگیری دولت ملی و تولد زندان در جهان مدرن، مفهوم زندان از امری دینی و فردی تبدیل به امر سیاسی میشود. تاریخ تحول نهاد زندان در دولت مدرن با گفتمانسازی مفهوم زندان در شعر معاصر ارتباط دارد. مهمترین فرض پژوهشی این مقاله این است که پدیدار شدن تاریخی سوژه سیاسی سبب پدیدار شدن زیباییشناسی زندان شده است. بنابراین این مقاله با رویکرد تبارشناختی دو مسئله را دنبال کرده است: ارتباط تاریخی تحولات نهاد زندان در ایران عصر مدرن و بازنمایی تصورات و استعارههای زندان در شعر شاملو به عنوان نمونهای از شاعران مخالفخوان. هرچقدر نهاد زندان در دولتهای مدرن گستردهتر و پیچیدهتر گشته، استعارات زندان از حبسیهسرایی در ادبیات اعتراضی سرریز شده است. در شعر شاملو ادبیات اعتراضی با سوژگی شاعر ارتباط دارد. او مفاهیم زندان را محدود به حبسیه نمی کند؛ بلکه استعارات زندان را با سمبولیسم اجتماعیییوند میزند. به عبارت دیگر در شعر شاملو مفهوم آزادی به شکل پیچیدهای استعارات زندان را در شعرهای غیر حبسیه هم گسترش داده است.کلیدواژه ها
ادبیات زندان, سوژگی, سوژه سیاسی, زیبایی شناسی زندان, ادبیات اعتراضی, احمد شاملواطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.