ملیحه احمدی - استادیار گروه شهرسازی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
مهسا علی میرزایی - دانشجوی دکتری شهرسازی،گروه شهرسازی، واحد شهر قدس ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران
زهرا حیدری - دانشجوی دکتری شهرسازی،گروه شهرسازی، واحد شهر قدس ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

ابداع تمدن شاید بزرگ ترین دگرگونی است که در سراسر تاریخ بشر روی داد. نه بناها و نه خط ,بلکه نگرش ذهن است که در پی آن است جامعه را سازمان دهد و پیشرفت ببخشد(دان ,۱۳۸۴:۹۱). نخستین تمدن ها در کنار رودها رشد پیدا کرده اند. دانشمندان و تاریخ نگاران بر این باورند که انسان اولین در بین النهرین پدیدار شده و نخستین پدیده ی تمدن در این سرزمین به وجود آمده است .سرزمینی که بین دو رود دجله و فرات واقع شده است و سکنه آن عبارت بودند از: سومریان, اکدیان , بابلیان و آشوریان(رضایی ۱۳۷۸:۱). آب و هوا نقشی اساسی در ایجاد تمدن ایفا می کند به گونه ای که خود عاملی برای شباهت میان دو ناحیه می شود. این مقاله ، تحقیقی است بر مبنای مطالعات تطبیقی -مقایسه ای ، به نحوی که در ابتدا مطالبی چند در ارتباط با موقعیت جغرافیایی ایران و بین النهرین ارایه گردیده تا خواننده بتواند از تاثیر نزدیکی دو ناحیه ی جغرافیایی در شهرسازی آگاه گردد و در ادامه به مقایسه شهرهای دو تمدن از منظر اقلیمی ،کشاورزی ، معماری و شهرسازی ،صنایع غذایی ،مذهبی و... پرداخته شده است .در انتهای مقاله تمامی این موارد در یک جدول جمع بندی گردیده است . هدف و دستاورد این مطالعه تطبیقی ، بررسی شهر های ایران و عراق در تمدن بین النهرین و تاثیرات متقابل آنهاست چراکه هر نمونه از این دو تمدن، بخصوص معماری غنی آنها، دارای ارزش های بصری و مفهومی بسیاری هستند و درنهایت مفهوم و ساختار ارزشمندی را که متاثر از ویژگی ها و خصوصیات مشترک می باشند، ارائه می دهد.

تمدن بین النهرین ، شهرهای ایران، بررسی تطبیقی ، شهرسازی