مرتضی مرتضوی فر - کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، دانشگاه بجنورد
رضا مرادپور - استادیار گروه معماری، دانشکده هنر، دانشگاه بجنورد
سیدمهدی میرهاشمی - استادیار گروه معماری، دانشکده هنر، دانشگاه بجنورد

بر اساس نظریات، فضا پدیدهای است که توسط انسان ادراک می شود. انسان در وهله اول از طریق حواس با محیط و محرکها، ارتباطی فیزیولوژیک برقرار می کند و در نتیجه تقویت خاطره ذهنی و ادراک حسی حاصل می شود؛ در ادامه در ادراک عقلی ، تجارب حسی معنی دار شده و شناخت حاصل می شود. عدم توجه به تمامی حواس انسان در معماری ، موجب کاهش تجربیات حسی ، عدم خاطره انگیزی مکان، تضعیف پیوند عاطفی انسان با آن و کاهش حس تعلق به مکان می شود. در این راستا هدف تحقیق حاضر تاکید بر ادراک حسی و غنای حسی در مجموعه ی بازار اراک، بر پایه پدیدارشناسی ادراک حسی است نظام. تفسیر و رویکرد تحقیق حاضر پدیدارشناسی ، و نظام تحلیل آن روششناسی کیفی است و از روش نظریه ی زمینه ای برای تجزیه وتحلیل اطلاعات و ارائه ی نظریه ی نهایی استفاده شده است . در این راستا، فضای معماری مجموعه ی بازار اراک، بر اساس مولفه ادراکات حسی به صورت جزءبه جزء مورد بررسی قرار گرفته است . در مراحل تحقیق ، با انجام مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته با ۳۶ نفر، نسبت به گردآوری اطلاعات اقدام شده و عناصر و اجزای بازنمونی مولفه ها، تحت ۱۸۸ مفهوم اولیه شناسایی و کدگذاری بازگردیده است . یافته های تحقیق نشان می دهد که بازار اراک، تقریبا تمامی حواس انسان را در ادراک محیط به مشارکت گرفته و تمام حواس، در ادراک این بازار سهمی دارند. همین موضوع، می تواند یکی از علل اصلی غنای حسی ، خاطرهانگیزی و حس تعلق افراد به این بازار باشد. همچنین معانی تعبیرشدن بسیاری ، در ارتباط با مقوله های مختلف حسی قابل استخراج و تفسیر است که در این تحقیق به آنها اشاره شده است .

پدیدارشناسی ، پدیدارشناسی ادراک، ادراک حسی ، غنای حسی ، بازار اراک.