غزاله تمیمیان عراب نژاد - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
محمد پروا - استادیار، گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

اعتیاد به مواد مخدر، یکی از چهار بحران جهانی هزاره سوم و در صدر تهدید ها و آسیب های اجتماعی و از غم انگیزترین معضلات جوامع امروزی است . علیرغم اهمیت این موضوع مراکز درمان اعتیاد در ایران که اغلب تحت عنوان کمپ های ترک اعتیاد شناخته می شوند، عموما ساختمان هایی هستند که با تغییر کاربری به این گونه فضاها تبدیل شده اند و با در اختیار داشتن فضاهای محدودی که اغلب فاقد کیفیت و استاندارد های لازم بهداشتی و طراحی معماری می باشند، در حال انجام وظیفه می باشند و متاسفانه به این موضوع آنگونه که می بایست بهایی داده نشده است . در نتیجه افراد در این فضاها (معتادان) احساس امنیت ، دلبستگی به مکان، آرامش و رضایتمندی نداشته و این مساله باعث ایجاد استرس، اختلال در سیستم ایمنی بدن،کاهش میزان بهبود و طولانی شدن روند درمان می گردد و چه بسا افراد پس از ترک ممکن است دوباره دچار اعتیاد شوند. به علاوه روانشناس های محیط استدلال می کنند که انسان بر محیط و متقابلا محیط بر انسان تاثیر می گذارد. محیط بر سلامت جسم و روح و روان ساکنان آن تاثیر می گذرد. محیط فیزیکی تاثیرات بسیار قوی ، سریع و طولانی مدت بر رفتار انسان و سلامت فیزیکی و ذهنی آن ها دارد.بنابراین پژوهش حاضر با هدف تبیین ارتباط کیفیت کالبدی محیط بر روند بهبود بیماران معتاد نگاشته شده است . روش تحقیق از نوع توصیفی و میدانی است . ابزار گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و پرسشنامه می باشد. تعداد صد عدد پرسشنامه بدین منظور تهیه شده و در مرکز ترک اعتیادی واقع در سلطان آباد شیراز بین بیماران و پرسنل توزیع شده که از این میان تعداد ۲۹ عدد پرسشنامه تکمیل شده است . نتایج حاصله نشان می دهد که نور بیشترین تاثیر را در روند بهبود بیماران دارا می باشد و پس از آن به ترتیب رنگ ، فضای سبز، صوت، فرم، ابعاد، طراحی داخلی ، خوانایی ، محصوریت و دسترسی بیشترین تاثیر را در روند بهبود بیماران معتاد دارا می باشند.

عناصر کالبدی ، درمان، اعتیاد، طراحی