نگار اسدی مهر - دانشجوی کارشناسی معماری ، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)
یوسف گرجی مهلبانی - استاد گروه معماری ، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

می توان در تعریف بادگیر گفت حجمی است که در بالای خود یک یا چند دریچه برای عبور هوا دارد ومعمولا با فرمی مربع شکل ، مستطیلی یا چندوجهی منتظم طراحی می شده است . درون محفظه بادگیر شاهد تیغه هایی هستیم که کارایی این تیغه ها بنا بر اختلاف فشار بیرون و درون ساختمان تعیین می گردد. این اختلاف فشار، ناشی از تفاوت دمای درون و بیرون و یا وزش باد به وجود می آید. بادگیر با عملکردی طبیعی و بدون صرف انرژی می تواند در تهویه هوای داخلی موثر باشد. چنان که ورود هوای سرد و خروج هوای گرم را به صورت هم زمان انجام می دهد. در داخل ساختمان (عملکرد مکش ) و در نتیجه کارهایی مانند سیستم مکش و تهویه انجام می شود. در مقاله پیش رو ویژگی های بادگیر در خانه های سنتی به تفصیل توضیح داده می شود و تطابق اصول به کار رفته در آن با اصول معماری پایدار بررسی می شود. این ارکان عبارتند از؛ استفاده محدود و حداقلی از منابع ، استفاده از مواد و مصالح صددرصد قابل بازیافت ، اندازه و ابعاد موردنظر به حد کفایت . همچنین در این مقاله در خصوص بادگیرها در خانه های سنتی و چگونگی تهویه طبیعی هوا در راستای معماری پایدار تحقیق می شود. نتیجه ای که حاصل می شود در راستای پاسخی به مهم ترین مشکل در آب و هوای گرم و خشک و گرم و (آب و هوای غالب بر ایران)، بالا بودن درجه حرارت است که با عملکرد دوگانه ورود هوای خنک و خروج هوای گرم از بادگیر و قرار دادن حوض آب در سرداب زیر بادگیر یا تعبیه آن روی تابستاننشین خانه ها، جریان هوای مطلوب و آسایش حرارتی فراهم گردید. همچنین استفاده از مصالح بومآورد (در جهت تحقق پایداری ) که ظرفیت حرارتی آن با ایجاد چرخه هوا و ادامه یافتن شکل معکوس آن در شب هم سو شد و به پایداری آن افزود. روش انجام این پژوهش ، کتابخانه ای است و به صورت توصیفی - تحلیلی ارائه شده است .

بادگیر، معماری سنتی ، معماری پایدار، تهویه طبیعی ، آسایش حرارتی .