مجتبی ثابت فرد - استاد مدعو دانشکده معماری، پرد ی س هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ا یران

کتیبه های خط کوفی بنایی چه به شکل اصیل و چه با برداشتی آزاد و نو، از دیرباز در معماری پرکاربرد بودهاند. در این مقاله به نحوه طراحی این نوع کتیبه ها پرداخته می شود. هدف این پژوهش کمک به طراحان خط بنایی از طریق تدوین قواعد طراحی آن است . بدین منظور پس از مروری بر مطالعات مشابه ، ابتدا منابع مکتوب بررسی شده و تعاریف و ضوابط خط کوفی بنایی مندرج در آنها دسته بندی شده است . سپس بر مبنای آن ضوابط و با استفاده از روش استدلال منطقی ، قواعد مولد طراحی استخراج شدهاند. این قواعد با بررسی مصادیق واقعی اعتبار سنجی گردیده اند.بر خلاف ضوابط شناخته شده فعلی ، قواعد مولدی که در این پژوهش ارائه شده قبل از شروع طراحی به طراح کمک می کند و امر طراحی را تسهیل می نماید. طراح به کمک این قواعد می تواند طرح را تا حدودی پیش بینی نموده و بر آن تسلط یابد. این قواعد نه تنها مانند الگوها طراح را به سمت تکرار و تقلید سوق نمی دهند، بلکه دست او را در نوآوری قاعده مند باز می گذارند و طراحی را به امری زنده و پویا تبدیل می کنند.

خط بنایی ، کوفی بنایی ، کوفی مربعی ، معقلی ، قاعده مولد، ساختار مولد هندسی .