نیر طهوری - استادیار گروه تخصصی هنر، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
زهرا غنی - دانشجوی دکتری معماری، گروه تخصصی هنر، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

مطالعه و تامل در بناهای سنتی در نقاط مختلف ایران حاکی از آن است که عواملی مانند اقلیم ، اصالت ، فرهنگ ، مصالح منطقه ، روابط عملکردی مناسب و ... نقش بسیار مهمی در شکل گیری این بناها داشته است . مدارس سنتی ایرانی نیز به سان دیگر بناها، فضاهایی پایدار بوده که توانسته اند پاسخگوی نیازهای کاربردی و محیطی در طول سالیان بسیار باشند. حال آن که در دهه های اخیر، به دلیل نیاز گسترده به آموزش و پرورش در ایران که موجب ایجاد مدارس بسیاری گردیده، الگوهای سنتی کالبد مدارس، فرصت انطباق با شیوههای نوین آموزشی را نیافته اند. لیکن هدف اصلی این پژوهش بازخوانی اصول معماری فضاهای آموزشی سنتی و تبیین اصول متناسب با زمان و مکان جهت طراحی فضاهای آموزشی معاصر می باشد. این موضوع از طریق بازشناسی جایگاه محیط زیست و چگونگی رابطه انسان با آن در معماری سنتی به ویژه در دوران صفوی که آموزش و جایگاه آن در این عصر متفاوت با ادوار پیش از آن بوده و بناهای آن هنوز در رقابت با معماری معاصر جلوهگری می نماید، می باشد. با پذیرش نقاط و موارد ضعف چه به لحاظ تکنیکی و چه در مصالح و جزئیات اجرایی می توان گفت ؛ معماری سنتی ؛ در عین زوالناپذیر بودن همواره تجلیات کالبدی نو و متناسب با زمان و مکان در آنها ظهور و بروز می نماید. ازاین رو می توان از آن به عنوان پایه و مبانی یک معماری اصولی و پایدار یاد نمود.پژوهش حاضر از نوع تحلیلی - تطبیقی و بر پایه شیوه تحقیق کیفی می باشد. در مرحله اول پژوهش با درنظرگرفتن عوامل زیست اقلیمی از روش تفسیری - تاریخی برای استخراج اصول مدارس سنتی و در مرحله دوم با روش تفسیرگرایی انتقادی نقاط ضعف مدارس معاصر بررسی می گردد و در انتها نیز با استفاده از روش استدلال منطقی ، اصول و مبانی طراحی اقلیمی فضاهای آموزشی معاصر ارائه می گردد.

معماری سنتی ، پایداری ، معماری معاصر، فضاهای آموزشی .