فرشید نوروزی - دانشجوی دکتری، گروه تاریخ، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
هوشنگ خسروبیگی - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
نظام علی دهنوی - استادیار گروه تاریخ، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

قاجارها برای حفظ و اداره قلمرو ممالک محروسه ایران در اوایل حکومتشان، در کنار استفاده از قدرت شمشیر، از تدابیر و سیاست­های دیگری نیز بهره بردند. سنت حکمرانی خاندانی یا همان به­کارگیری اعضای خاندان شاهی به­عنوان حکمران ایالات و ولایات یکی از این تدابیر بود که پیش از این نیز در برخی از خاندان های حکومتگر همچون سلجوقیان و صفویان به کار گرفته شده بود. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که آقا محمدخان، به­عنوان موسس سلسله قاجاریه، سنت حکمرانی خاندانی را احیا کرد و دو تن از جانشینان بلافصل وی، فتحعلی شاه و محمد شاه، با محدود کردن استفاده از اعضای خاندان سلطنتی به فرزندان و نوادگان پادشاه در امر حکمرانی نوعی نوآوری در این سنت ایجاد کردند.

قاجاریه, شاهزادگان, دیوان سالاران, تقسیمات سرزمینی, حکمرانی خاندانی