نوذر شفیعی - دانشیار روابط بین الملل، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

در سال ۱۳۹۹ سندی بین ایران و چین منعقد شد که در ادبیات عمومی به توافق نامه ۲۵ ساله ایران و چین معروف است و همکاری های دو کشور را برای یک دوره ۲۵ ساله در حوزه های مختلف «سیاسی»، «اجرایی»، «انسانی و فرهنگی»، «قضایی، امنیتی و دفاعی» و «منطقه ای و بین ‎المللی» سامان می دهد. این مقاله در پی پاسخ به این سوال است که توافق ‎نامه ۲۵ ساله ایران و چین در پرتوی تحولات سیاست خارجی چین چگونه قابل ارزیابی است؟ فرضیه مقاله که با روش کیفی و مبتنی بر رویکرد توصیفی- تحلیلی بررسی شده آن بود که با پایان جنگ سرد جهت‎گیری های سیاست خارجی چین از «عدم تعهد» به «توافق ‎نامه مشارکت» تغییر کرده است و توافق ‎نامه ۲۵ ساله ایران و چین نیز در قالب این تغییر رویکرد قابل ارزیابی است. پرداختن به این موضوع از آن نظر حائز اهمیت است که توافق ‎نامه ۲۵ ساله ایران و چین به ‎نوعی از منظر سیاست خارجی چین نیز بررسی شود. با این بررسی مشخص خواهد شد چینی ها چگونه در قالب یک سیاست هماهنگ و برنامه ‎ریزی ‎شده، استراتژی های خود را به مرحله اجرا درمی آورند. یافته های تجربی مقاله نشان داد که از سال ۱۹۹۳ به بعد تعداد شکای چین در قالب توافق نامه مشارکت روند صعودی داشته است به ‎گونه ای که امروز پکن با بیش از یک‎صد کشور و سازمان منطقه ای توافق نامه مشارکت دارد. این به آن معنی است که دیپلماسی مشارکت در سال های اخیر به یک ابزار مهم در سیاست خارجی چین تبدیل شده است. یافته های نظری پژوهش نیز بیانگر آن است که جهت گیری سیاست خارجی کشورها ثابت نیست و در شرایط زمانی مختلف تحت تاثیر مقتضیات منافع ملی تغییر می کند.

توافق نامه ۲۵ ساله, اقتصاد سیاسی بین المللی, توافق نامه مشارکت, جهت گیری سیاست خارجی