نگرشی انتقادی به خیامانه ها بر مبنای نظریه اضطراب تاثیر هرولد بلوم
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: پژوهشنامه ی متون ادبی دوره ی عراقی، دوره: 3، شماره: 3
- کد COI اختصاصی: JR_ADAB-3-3_006
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 162
نویسندگان
دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.
چکیده
بیش از یک قرن است که بحث رباعیات منسوب به خیام، به ویژه رباعیات عرفانی منسوب به او، مسئله موردتوجه خیام پژوهان است. در این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که چرا تفکر عرفانی، رباعیات خیام را به نفع خود مصادره کرده است؟ خوانش انتقادی متون بر مبنای نظریه اضطراب تاثیر هرولد بلوم، میتواند در این زمینه راهگشا باشد. در این نظریه به تاثیر شاعر متقدم و واکنشهای شاعران متاخر در برابر او توجه میشود. «بدخوانی خلاق» و «تغییر افق انتظار»، از مباحث مهم مطرح در نظریه اضطراب تاثیر هستند. این دو مبحث به بررسی واکنشهای شاعر متاخر می پردازند که ما در رباعیات الحاقی در مورد آن بحث کردهایم. بدین ترتیب این نظریه کمک میکند که دریابیم عرفان چرا و چگونه این کار را کرده است. پس از بررسی نمونههایی از رباعیات اصیل و مقایسه آن با رباعیات عارفانهای که در اصل از عطار و باباافضل کاشانی است، به این نتیجه رسیدهایم که تلفیق عرفان با فلسفه خیام که در اصل جمع ضدین تلقی میشود، در فرهنگ ایرانی پذیرفته شده است. با توجه به وجود چالش میان تفکر خیامی و گفتمان عرفانی، گفتمان عرفانی مستقیما نتوانسته است به انتقاد از اندیشه خیامی بپردازد، بلکه از طریق تغییر افق انتظار مخاطب و با واردکردن رباعیات عرفانی در رباعیات خیام، پس از قرنها چهره عارفانهای از خیام معرفی کرده که حتی از خیام فیلسوف نیز محبوبیت بیشتری دارد.کلیدواژه ها
هرولد بلوم, اضطراب تاثیر, رباعیات خیام, بدخوانی خلاقاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.